نقشه راه ایران و ترکیه برای مقابله با طرح صهیونیستی تجزیه عراق

چند روز پس ازسفر رئیس ستاد مشترک ارتش ترکیه به تهران، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز روز چهارشنبه دوازدهم مهرماه راهی تهران شد تا با مقام های کشور در خصوص گسترش روابط دوجانبه و مسایل منطقه گفتگو کند.

هر چند تهران وآنکارا در خصوص بحران سوریه اختلافاتی با یکدیگر داشتند اما اکنون با نزدیک شدن به پایان بحران سوریه، این فرصت فراهم شده است تا ایران وترکیه در حوزه های سیاسی، اقتصادی وفرهنگی روابط خود را گسترش دهند و در حوزه اقتصادی به هدف گذاری مبادلات اقتصادی تا سطح 30 میلیارد دلار در سال دست یابند هرچند برخی گزارش ها حاکیست که ظرفیت های همکاری های دوکشور می تواند این هدف گذاری را به 50 میلیارد دلار در سال ارتقا دهد به ویژه اینکه  تهران و آنکارا برای مقابله با چالش های مشترک و استفاده از فرصت های مشترک نیاز دارند که همکاری های خود را صرف نظر از برخی اختلافات که طبیعی به نظر می رسد گسترش داده و به این هدف دست یابند.

یکی از این چالش های مشترک بحران های امنیتی ناشی از پدیده تروریسم است که در چند سال گذشته با اشغال عراق و حضور امریکا در منطقه به شکل گیری گروههای تروریستی نظیر داعش منجر شده و امنیت ایرن و ترکیه را نیز تحت تاثیر قرار داده است. از دیگر چالش های مهم پس از نزدیک شدن نابودی گروه داعش، اجرای طرح صهونیستی تجزیه شمال عراق از سوی مسعود بارزانی رئیس حزب دموکرات کردستان عراق است که می تواند پیامدهای خطرناکی هم برای کردهای عراقی و هم منطقه در پی داشته باشد و اردوغان متاثر از این نگرانی ها پیش از سفر به تهران گفت در این سفر در مورد مسایل منطقه  از جمله همه پرسی کردستان عراق وتعیین نقشه راه با مقام های ایران گفتگو می کند و مطمئن است با دست پر برمی گردد. 

اردوغان همچنین با سرزنش کسانی که بر همه پرسی کردستان عراق اصرار داشتند در اشاره به حمایت رژیم صهیونیستی از این اقدام گفته بود آنهایی که امروز شمار را تحریک می‌کنند، فردا تنهایتان خواهند گذاشت، اما ما هزاران سال است که به زندگی در کنار هم ادامه داده و خواهیم داد. فردای خود را با جاه طلبی امروز تباه نکنید. تکان دادن پرچم های اسرائیل شما را نجات نخواهد داد.

این سخنان بیانگر حساسیت شدید ترکیه در مخالفت با طرح صهیونیستی تجزیه است چرا که به گفته اردوغان چنین طرح هایی می تواند امنیت ترکیه را مستقیم تهدید نماید و از همین رو او تاکید کرده است که در برخورد با مقابله با طرح های تجزیه طلبانه همه گزینه ها روی میز است موضوعی که مورد اهتمام تهران نیز بوده و بر حفظ یکپارچگی وتمامیت ارضی کشورهای منطقه تاکید دارد.

اردوغان بارها هشدار داده است چنانچه مقامات شمال عراق به این رویه خودسرانه ادامه دهند، آنکارا از بکار بستن تحریم های اقتصادی و گزینه نظامی فروگذار نخواهد کرد اما این سوال مطرح است که  ترکیه با چه اهرم های فشاری می تواند بارزانی را تحت فشار قرار دهد؟

جلوگیری از صادرات نفت، بستن گذرگاه خابور و خروج شرکت های ترکیه ای از اربیل و قطع روابط سیاسی با منطقه کردستان عراق از اهرمهایی است که آنکارا در اختیار دارد و با اجرای آنها می تواند نقش مهمی در جلوگیری از اجرایی شدن طرح های تجزیه طلبانه ایفا نماید.

در حال حاضر صدها شرکت ترکیه ای در اربیل فعالیت دارند، نفت منطقه کردستان عراق از طریق بندر جیحان ترکیه صادر می شود و گذرگاه مرزی خابور نیز محل ترانزیت کالا  و خدمات بازرگانی است.  اگر ترکیه شرکت های بازرگانی خود را از اربیل خارج کند، روابط سیاسی اش با جناح بارزانی را تعلیق کند و صادرات نفت کردستان عراق از طریق خاک خود را قطع نماید و به جای گذرگاه مرزی خابور از طریق گذرگاهی که تحت کنترل دولت مرکزی است به روابط خود با بغداد ادامه دهد می تواند فشارهای شدیدی به جناح بارزانی وارد نماید و بخشی از اشتباهات خود را در ارتباط با بارزانی و نادیده گرفتن دولت مرکزی بغداد جبران نماید. شاید اگر آنکارا اقدامات غیر قانونی بارزانی را که بر خلاف قانون اساسی عراق بطور مستقیم در سیاست خارجی دخالت می کرد و با دولتها ی دیگر بدون اجازه دولت مرکزی وارد مذاکره و انعقاد قرارداد می شد نادیده نمی گرفت او اکنون جسارت اصرار بر اجرای همه پرسی تجزیه طلبانه را نداشت. شاید مقام های آنکارا تصور نمی کردند که اشتباهاتشان سبب شود چنین اتفاقی بیفتد چنانچه پس از همه پرسی اردوغان بارزانی را به خنجر زدن از پشت و خیانت متهم  و بینعالی ییلدریم نخست وزیر ترکیه نیز تاکید کرد که دیگر فقط با بغداد درباره صادرات نفت منطقه کردستان عراق مذاکره می کند.

----------------------------------------------------

رضا محمدمراد