دامغان ، شهر پسته هایی که نمی خندند

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، این روزها کشاورزان مشغول برداشت پسته از 13هکتار باغ هستند ، باغ هایی که در امیریه ، قهاب و رستاق و دامنکوه قرار دارد و شهرستان دامغان را به یکی از قطب های تولید پسته در کشور تبدیل کرده است .
سید محسن طباطباییان مدیر جهاد کشاورزی دامغان میانگین برداشت از هر هکتار را سه تن پسته تر اعلام کرده و می گوید : سرمازدگی فروردین امسال باعث کاهش 70 تا 80 درصدی محصول شده است.
به گفته وی ، 35 درصد پسته تولیدی در دامغان به صورت تازه خوری و بقیه در بیش از 100 واحد صنعتی وسنتی فرآوری و خشک می شود.
سال زراعی 96 - 95 سال بارآوری درختان پسته بود  45 هزار تن محصول به ارزش هشت هزار میلیارد ریال در دامغان تولید شد اما امسال پیش بینی می شود تولید پسته امسال در دامغان در بهترین حالت به 12 هزار تن برسد که کاهش 70 درصدی نسبت به پارسال دارد .
 
پسته نیست ؛ کار نیست
بجز افزایش قیمت پسته ، بیکار شدن کارگران فصلی برداشت این محصول یکی از زخم هایی است که کاهش محصول امسال بر پیکره اقتصاد منطقه زده است .
بر اساس آمار رسمی ، اشتغال ثابت پسته کاری در شهرستان دامغان به طور میانگین پنج هزار نفر است که در سال های تولید مطلوب ،این تعداد به 35 هزار نفر  کارگر فصلی هم می رسد
اما امسال که به گفته سیدمحسن طباطبائیان مدیر جهادکشاورزی شهرستان دامغان ، سال بارآوری باغ های پسته نیست ، فقط 15 هزار نفر مشغول پسته چینی در باغ های دامغان هستند.

فرآوری به جای خام فروشی
با وضعیت فعلی پسته که با مشکلاتی نظیر کاهش تولید و به تبع آن ناکام ماندن کارگران فصلی از عایدی هر ساله فصل پسته چینی دست به گریبان است ، کشاورزانی که پارسال بیشتر به تازه فروشی اقبال داشتند ، امسال با توجه به افزایش قیمت و کاهش تولید محصول به فرآوری و خشک کردن پسته روی آورده اند .
موج اشتیاق کشاورزان در دامغان به افزایش باغ های پسته بخاطر درآمد و کم آب بری آن دلیل دیگری است که باید به افزایش صنایع فرآوری پسته توجه ویژه شود .
رویکرد جهاد کشاورزی شهرستان دامغان تبدیل سالانه حدود 300 هکتار زمین های کشاورزی به باغ است و باید توجه داشت که این رویکرد زمانی ارزش افزوده ایجاد می کند که کشاورزان به جای فروش پسته تر به فرآوری آن روی آورند .

 

 یک قدم به سمت پسته کاری مدرن

شاید یکی از بهترین خبرها در روزهای اخیر برای پسته کاران ، راه اندازی یک واحد فراوری پسته در دامغان بود که همزمان به دسته بندی، پوست کنی و خشک کنی این محصول می پردازد.
برای افتتاح این واحد وزیر جهاد کشاورزی به دامغان آمد و واحدی را به بهره برداری رساند که با سرمایه گذاری 34 میلیارد ریالی ساخته شده و ظرفیت 600 تن در سال تولید محصول پسته فرآوری را داراست .
وزیر جهاد کشاورزی در مراسم افتتاح این کارخانه ، گریزی به کم آبی زد و گفت : کشت محصولات کشاورزی باید با مصرف حداقل آب باشد و نمی توان با وجود شرایط موجود کم آبی به هر قیمتی اراضی کشاورزی  توسعه دهیم .
 
خرده مالکی مانع اصلی توسعه باغ های نوین پسته
 
پسته محصولی کم آب بر است و در منطقه ای که فقط 20 درصد از اراضی کشاورزی اش به سیستم‌های نوین آبیاری مجهز شده است، محصول استراتژیکی محسوب می شود .
نه تنها دامغانی ها ، بلکه کرمانی های پسته کاری که از تامین آب در استانشان نا امید شده اند ، این روزها در شهرستان دامغان در حال سر و سامان دادن به زمین و خرید اراضی جدید کشاورزی اند تا باغ پسته را در دامغان توسعه دهند .
این تکاپوها در شرایطی که خود دامغان هم در خشکسالی به سر می برد لزوم تجهیز باغ های پسته به سامانه آبیاری نوین را بیشتر نمایان می کند .
عبدالرضا صمدیان ، کارشناس جهاد کشاورزی می گوید : ارتقای راندمان آبیاری از ۳۵ درصد روش‌های آبیاری سنتی به حداقل ۸۰ درصد در سامانه‌های آبیاری تحت‌فشار در برنامه‌ریزی‌ها گنجانده‌شده ولی امکان اجرای شبکه‌های آبیاری کم‌فشار به علت وجود پدیده خرده مالکی در باغ های پسته وجود ندارد .
منصور عباسیان دبیر انجمن پسته استان سمنان هم می گوید: افزایش مصرف آب و خام فروشی از نتایج مدیریت پسته کاری به روش سنتی و خرده مالکی است درحالیکه  اگر باغداران با یکپارچه سازی، مدیریت کاشت، برداشت و عرضه را در دست بگیرند، ارزش افزوده پسته تا چند برابر افزایش می یابد در عین حال آب کمتری هم مصرف می شود.

به نام دامغان به کام رقبا
شاید شما هم این روزها در کنار جاده پسته فروشانی را دیده اید که بساط کرده اند و پسته هایی را با نام " دامغان " می فروشند .
عباسیان دبیر انجمن پسته استان سمنان با اشاره به اینکه بارها از برند پسته دامغان سوء استفاده شده است گفت : متاسفانه  هیچ نظارتی در عرضه پسته وجود ندارد و نبود برندسازی برای پسته دامغان باعث این دست سوء استفاده ها شده است.
ورود به بورس یکی از راهکارهایی است که پسته دامغان را از تهدید محصولات متفرقه برهاند و برای این محصول که به طلای سبز دامغان معروف است جایگاهی بدست آورد.
با همین هدف در پایان جشنواره ملی پسته که در دامغان برگزار شد ، سالن بورس پسته راه اندازی و ضمانت نامه 400میلیارد ریالی سازمان بورس، برای تجارت این محصول تامین شد
رضا زارع زاده دبیر جشنواره های ملی پسته  هم  بورس را فرصت بزرگی برای رونق اقتصادی پسته دانست و افزود: پسته کاران باید با آشنایی با این ظرفیت، به مسیر رونق بخشی به تولیدات خود از طریق چند برابر کردن ارزش آن با ورود به بورس قدم بگذارند.

آبان ماه ؛ پایان راه پسته
برداشت محصول بر اساس نوع پسته تا آبان ماه در دامغان ادامه دارد ، منطقه ای که 80 درصد پسته استان سمنان را تامین می کند و شاه پسند ، اکبری ، کله قوچی، احمد آقایی و عباسعلی اش ، درجه یک ترین پسته در ایران است .
با این همه ، پسته خندان دامغان همچنان بی توجه به نیاز بازار به ذائقه شناسی و بسته بندی زیبا در حاشیه جاده تهران – مشهد به فروش می رسد و هنوز هم از مبدا کرمان ، یزد و تهران صادرات می شود .
پسته ای که هنوز نتوانسته دامغان را از مواهب تبدیل شدن به برندی در تولید کم هزینه و به صرفه این محصول بهره مند کند و قصه پسته خندانی که از این بابت می گرید ؛ سالهاست ادامه دارد ...