مشروح اظهارات ظریف در موسسه تحقیقات صلح استکهلم

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما به نقل از پایگاه اینترنتی موسسه تحقیقات صلح بین الملل استکهلم (اسپیری) ؛ وزیر امور خارجه کشورمان یکجانبه گرایی آمریکا و نقض قانون بین الملل را زیر سئوال برد.
موسسه تحقیقات صلح بین الملل استکهلم امروز سی ام مرداد با دعوت از محمد جواد ظریف برای سخنرانی در این اندیشکده , جلسه پرسش و پاسخی نیز با حضور وی درباره مسائل مربوط به ایران برگزار کرد.
یان الیاسون (Jan Eliasson) رئیس هیئت مدیره موسسه تحقیقات صلح بین الملل استکهلم در آغاز این جلسه صحبت های مقدماتی درباره این نشست داشت و گفت: امیدواریم که برجام دوام داشته باشد. من بخشی از کاری بودم که جواد ظریف و جان کری و فدریکا موگرینی روی آن کار می کردند. در سال 2015 زمانی که من در سازمان ملل بودم به برجام به دید یکی از مهمترین دستاوردهای دیپلماتیک نگریسته می شد که اهمیت تاریخی داشت یعنی اینکه توانستیم با یک روند دیپلماتیک به عدم اشاعه برسیم. اکنون چیزهای زیادی در معرض خطر قرار دارد. مطلب دیگر درباره خروج آمریکا از برجام و نقض قطعنامه شورای امنیت است که هانس بلیکس علنا درباره اش توضیح داد. خروج آمریکا از برجام باعث ایجاد وضعیتی جدی شده است. نه تنها از جنبه دیپلماتیک بلکه از جنبه امنیتی نیز در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز اوضاع جدی شده است. می دانیم که در این منطقه حضور نظامی افزایش یافته و مخاطرات قابل توجه است. همچنین تنش های منطقه ای هم وجود دارد که بسیار مهم است. روابط بین عربستان سعودی و ایران موضوعی بسیار مهم است.
شما (ظریف) در این سخنرانی نه تنها درباره قانون بین الملل و چندجانبه گرایی صحبت می کنید بلکه چند کلمه ای هم درباره منطقه و همکاری های کوتاه مدت و بلند مدت صحبت خواهید کرد.
من و جواد دوست هستیم. من زمانی که وی 28 سال داشت با وی آشنا شدم , من به شما نمی گویم که وی چند سال دارد اما سالی که با هم آشنا شده بودیم سال 1988 بود!(خنده ظریف). وی آن زمان یک دیپلمات باهوش و جوان بود و من هم نماینده سازمان ملل در امور میانجی گری جنگ ایران و عراق بودم. ما هزاران ساعت با هم دیدار داشتیم و درباره همه موضوعات بحث و گفتگو کردیم که یکی از آنها قطعنامه 598 بود که به جنگ ایران و عراق خاتمه داد.

 

در ادامه نشست موسسه تحقیقات صلح بین الملل استکهلم ((SIPRI) محمد جواد ظریف گفت: بسم الله الرحمن الرحیم , صبح بخیر. بسیار خشنودم که بار دیگر به موسسه تحقیقات صلح بین الملل استکهلم بازگشته ام. به عنوان کسی که در زمینه خلع سلاح و امنیت بین الملل کار کرده است احترام زیادی برای این موسسه قائل هستم.
در عصر امروز چندجانبه گرایی و قانون بین الملل بسیار مهم است. ما در فضایی در عرصه جهانی زندگی می کنیم که تقریبا هیچ موضوعی را نمی توان به صورت یکجانبه یا حتی دوجانبه حل کرد. ما وضعیتی را در جهان داریم که تهدیدات جهانی شده اند و چالش ها و فرصت های ما نیز جهانی شده اند. بدون چندجانبه گرایی نمی توانیم پرواز کنیم , نمی توانیم از تلفن استفاده کنیم و نمی توانیم از اینترنت استفاده کنیم. بدون چندجانبه گرایی ما نمی توانیم از محیط زیست حفاظت کنیم و به جرات می گویم که نمی توانیم امنیت داشته باشیم. اگر زمانی معتقد بودیم که بازدارندگی امنیت ما را در جهان تامین می کند اما اکنون در جهانی هستیم که بازیگران غیر کشوری می توانند تقریبا به اندازه بزرگترین بازیگران کشوری روی امنیت تاثیر گذار باشند و در چنین فضایی دیگر بازدارندگی نقش زیادی ندارد بلکه همکاری چندجانبه می تواند این چالش های جدید را حل کند . اگر افراد همچنان به ایده های قدیمی و دوران جنگ سرد معتقد باشند که براساس آن می خواهند با ضرر کردن دیگران به دستاوردهایی برسند , با ناامنی دیگران به امنیت برسند , با محرومیت دیگران به رفاه برسند , در این صورت آنها با رخدادهای عجیب و ناخوشایندی روبرو خواهند شد. یکی از این رخدادهای عجیب و ناخوشایند این است که باید چهره شهروندان قدرتمندترین کشور جهان یعنی آمریکا را - که بودجه نظامی اش به تنهایی دستکم بیش از تقریبا 10 کشور بعد از خودش می باشد , درحالیکه 10 کشور بعد از آمریکا جزو کشورهایی هستند که بالاترین هزینه های نظامی را دارند - بعد از یازدهم سپتامبر می دیدید. وقتی چهره شهروندان نیویورک را نگاه می کردید متوجه می شدید که قدرتمندترین کشور روی زمین نتوانست امنیت شهروندان خود را تامین کند درحالیکه وظیفه اصلی یک دولت تامین امنیت شهروندان خود است. بزرگترین ابرقدرت نتوانست امنیت شهروندان خود را تامین کند. به همین علت است که من به جرات می گویم که حتی امنیت نیز به کالایی جهانی تبدیل شده است.

 

 

آقای ظریف تصریح کرد: وقتی که ناامنی در افغانستان است شما نمی توانید امنیت داشته باشید. شما اکنون در اروپا می بینید که وقتی موج پناهجویان از سوریه و منطقه می آیند شما نمی توانید در اروپا امنیت و رفاه داشته باشید. ما در ایران میزبان سه میلیون پناهجوی افغان هستیم. ما اجازه می دهیم تا کودکان افغان به مدارس ایرانی بروند. ما درک می کنیم که ناامنی چیست و چه تاثیری دارد. چندجانبه گرایی یک ضرورت است و تشریفاتی نیست. چندجانبه گرایی انتخاب نیست بلکه یک الزام است. چندجانبه گرایی در تمام موضوعات لازم است , نه فقط در موضوعات زیست محیطی و مهاجرت بلکه در مقوله امنیت نیز لازم است. چیزی که اجازه می دهد چندجانبه گرایی کار ساز و موثر باشد قانون بین الملل است. قانون بین الملل به ما اجازه می دهد تا بدانیم که چه انتظاری داشته باشیم و چگونه رفتار کنیم؟ ما قانون بین الملل را به این علت که آدم خوبی هستیم رعایت نمی کنیم. ما قانون بین الملل را رعایت می کنیم چون بدون قانون بین الملل , آینده ی غیر عادی و غیر قابل پیش بینی خواهیم داشت. امروز بشریت در کانون توجه قانون بین الملل قرار گرفته است. وقتی که ما درس می خواندیم تا درباره قانون بین الملل صحبت کنیم کشورها مخاطب و مشمول قانون بین الملل بودند اما اکنون از این وضعیت فاصله گرفتیم . بشریت اکنون در کانون فضای جهانی ما قرار دارد و بشریت دارد به کانون توجه حقوق بین الملل تبدیل می شود و به همین علت است که حقوق بشر اهمیت دارد. اینها ضروریات هستند و جنبه تشریفاتی ندارند. اکنون ما در دنیا یک« قدرت انقلابی»(کنایه از دولت ترامپ) داریم که معتقد است همه اینها بی معنی است. منظورم از این قدرت انقلابی , انقلاب در واشنگتن درسال 2016 است نه انتخابات(سال 2016) چون آنها(دولت ترامپ) می گویند که به آن چیزهایی که دولت قبلی دست یافته بود پایبند نیستند , آنها معتقدند باید همه چیزهایی که در نظم حقوقی جهان شکل گرفته است تغییر دهند. به گفته ی همکار سابقم در سازمان ملل متحد - یعنی جان بولتون - قانون بین الملل و سازمان های بین المللی فقط ابزارهایی در جعبه ابزار ما(آمریکا) هستند و ما هر زمان که مناسب باشند از آنها استفاده خواهیم کرد و هر زمانی که دردسر باشند آنها را نادیده می گیریم! این شیوه ی تعامل با دنیا نیست! این روش برخورد با نظام بین الملل , متعلق به یک انقلاب ارتجاعی است. قطعنامه 598 بخشی از قانون بین الملل است. قطعنامه 598 مشمول قانون مرور زمان نمی شود , هیچ قطعنامه ای در شورای امنیت سازمان ملل متحد از جمله قطعنامه های مربوط به بیت المقدس (قدس اشغالی) مشمول مرور زمان نمی شوند. برخی افراد معتقدند که آمریکا فقط در قبال ایران قانون بین الملل را نقض می کند , خیر! آمریکا در هر موردی قانون بین الملل را نقض می کند. آنها(دولت آمریکا) دارند از همه چیز خارج می شوند. آنها از نَفتا (توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی ) خارج شدند و البته بعدا نامش را توافقنامه تجاری آمریکا , مکزیک و کانادا (USMCA) گذاشتند, آنها از توافقنامه همکاری تجاری دو سوی اقیانوس آرام (TPP) خارج شدند, آنها از یونسکو ( سازمان علمی , آموزشی و فرهنگی ملل متحد) خارج شدند, آنها از شورای حقوق بشر خارج شدند, آنها از پیمان منع موشک های هسته ای میان برد (INF) خارج شدند , آنها از معاهده تغییرات اقلیمی پاریس خارج شدند. بعضی وقت ها کسانی که قانون بین الملل را درک نمی کنند می گویند این توافقنامه ها در کنگره آمریکا تصویب نشده بودند !
وزیر امور خارجه کشورمان افزود: آیا پیمان منع موشک های هسته ای میان برد(INF) در کنگره آمریکا به تصویب نرسیده بود؟ آیا نفتا در کنگره آمریکا تصویب نشده بود؟ آیا منشور یونسکو در کنگره تصویب نشده بود؟ پس بگذارید که دیگر برای رعایت نکردن قانون بین الملل, دنبال بهانه نگردیم! بیائید درک کنیم که معنی رعایت نکردن قانون بین الملل چیست؟ اگر ما می خواهیم قانون بین الملل را - که در وضعیت کنونی ما قابل بکارگیری است - درک کنیم, باید بدانید که ما قطعنامه 2231 را داریم و قطعنامه 598 را هم داریم. یکی از قطعنامه ها مربوط به موضوع هسته ای است و دیگری به موضوع منطقه ای مربوط می شود. صحبت های زیادی مطرح است که می گویند می خواهیم درباره موضوعات منطقه ای صحبت کنیم! اشکالی ندارد پس درباره موضوعات منطقه ای صحبت کنیم, اگر می خواهید درباره موضوعات منطقه ای صحبت کنید قطعنامه 598 وجود دارد. اگر شما می خواهید درباره مسائل جهانی و بین المللی صحبت کنید ما قطعنامه 2231 را داریم. اینها توافقنامه های دولت اوباما نیستند یا اینکه قطعنامه 598 توافقنامه دولت ریگان نیست! اینها قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند. قطعنامه 2231 قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل است و آمریکا نیز عضو دائم این شورا است و هنوز هم از این شورا خارج نشده است - شاید هم خارج بشود! هنوز که از شورای امنیت خارج نشده است - این قطعنامه اعلام می کند که هدفش این است که روابط تجاری ایران با بقیه کشورهای جهان را عادی کند. براساس 15 گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی -البته هانس بلیکس نیز در اینجا حضور دارد - ایران از قطعنامه 2231 پیروی کرده است و از برجام نیز تبعیت کرده است. حتی پنج گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از خروج آمریکا از برجام منتشر شدند که همگی نشان می دهند ما باز هم پیروی کردیم اما آمریکا خیلی ساده تصمیم گرفت که خارج شود! برجام و قطعنامه 2231 , براساس «اعتمادِ ساده لوحانه متقابل» مورد مذاکره قرار نگرفتند بلکه مذاکره درباره آنها براساس «بی اعتمادی متقابل و واقعگرایانه» انجام شد.
به همین علت است که برجام سندی دو صفحه ای نیست. دوستان من ! برجام 150 صفحه است و سندی مشروح و مفصل است که شامل جزئیاتی می شود که درباره تخطی طرف های مقابل در توافقنامه صحبت دارد و می گوید که در صورت تخلف هر یک از طرفین چه کار باید بکنیم؟ پس قطعنامه 2231 و برجام, فصلی را به چگونگی روبرو شدن با عدم تبعیت طرف مقابل از توافقنامه, اختصاص داده است. یک فصل هم به این موضوع اختصاص یافته است که اگر نواقصی مشاهده شدند چه کار باید بکنیم؟ اگر ابهامی ایجاد شد چه کار باید بکنیم؟ ما از ساز و کار در نظر گرفته در برجام استفاده کردیم که نامش کمیسیون مشترک است. ما هر سه ماه یکبار جلسه کمیسیون مشترک را در سطح معاونان وزرای امور خارجه یا مدیران سیاسی وزارتخانه های خارجه ی کشورهای عضو برجام تشکیل دادیم. اگر اشتباه نکنم, ما همچنین در سطح وزرای خارجه, جلسات کمیسیون مشترک را دست کم پنج بار برگزار کردیم. پس اگر آمریکا خواستار مذاکره است, چارچوبی برای مذاکرات وجود دارد .آنها نمی توانند از این (توافقنامه) به عنوان جعبه ابزاری استفاده کنند که جان بولتون درباره اش صحبت کرده و گفته است هر زمان که برایشان مناسب باشد به عنوان یک ابزار از آن استفاده می کنند. این چارچوب(برای مذاکره) وجود دارد و صرفا فرصتی برای گرفتن عکس های یادگاری نیست! پس چارچوبی برای مذاکرات وجود دارد. حتی دولت ترامپ نیز تا ماه آوریل سال 2018 در این چارچوب مذاکراتی مشارکت می کرد.برایان هوک که اکنون مدافع یکجانبه گرایی (آمریکا) شده است عضوی از همین کمیسیون مشترک بود. وی آخرین بار در آوریل 2018 که با معاون من دیدار کرده بود گفت« باز هم دیدار خواهد کرد» اما نمی دانست که رئیس وی زیر پایش را خالی خواهد کرد تا وی مجبور شود به جای حمایت از چندجانبه گرایی از یکجانبه گرایی دفاع کند!
وزیر امور خارجه کشورمان در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: ما ساز و کار داریم و این ساز و کار پابرجا است.ما ساز و کاری هم برای جبران در نظر گرفتیم یعنی اگر ایران به عنوان کشورِ شروع کننده , تعهدات خود را نقض کرد , ساز و کار جبرانی برای کشورهای غربی - به خصوص برای سه عضو دائم و غربی شورای امنیت - این باشد که ایران را به شورای امنیت ارجاع دهند تا تحریم ها سریعا بازگردانده شوند اما اگر طرف مقابل هم توافقنامه را نقض کرد در این صورت ما(ایران) حق داریم به منظور جبران کردن نقض طرف مقابل , تعهدات خود را کاهش دهیم. چنین چیزی در توافقنامه نوشته شده است و این خود به شما می گوید که این توافقنامه با چشمان باز مورد مذاکره قرار گرفت نه اینکه با ساده لوحی مورد مذاکره قرار گرفته باشد. این (برجام) یک توافقنامه متقابل بود نه اینکه یک دستور باشد! ما به طرف مقابل چیزی را دستور ندادیم و طرف مقابل هم چیزی را به ما دیکته نکرد. پس چیزی که اهمیت دارد این است که از ساز و کارهای داخل توافقنامه استفاده شود.حتی با وجود گذشت 15 ماه از خروج آمریکا از برجام و کوتاهی اروپا در عمل کردن به تعهداتش , ما تصمیم نگرفتیم که از توافقنامه خارج شویم. ما از ساز و کارهای داخل توافقنامه استفاده کردیم. به همین علت است که قانون بین الملل وجود دارد تا رفتار شما را قابل پیش بینی کند. «غیرقابل پیش بینی بودن» مزیت نیست. «غیرقابل پیش بینی بودنِ متقابل» به هرج و مرج منجر خواهد شد. رئیس جمهور ترامپ نمی تواند انتظار داشته باشد که خودش فردی غیر قابل پیش بینی باشد اما دیگران قابل پیش بینی باشند!
«غیر قابل پیش بینی بودن» به «غیر قابل پیش بینی بودن متقابل» منجر خواهد شد. «غیرقابل پیش بینی بودن متقابل » هرج و مرج ایجاد می کند و هیچ کس هم نخواهد توانست که در یک دنیای پر هرج و مرج زندگی کند چون در این صورت ما به «وضعیت طبیعی» بازخواهیم گشت که «هابز» درباره اش صحبت کرده بود. فکر نمی کنم کسی دوست داشته باشد که پس از این همه پیشرفتی که ما داشته ایم در وضعیت طبیعی (قبل از شکل گیری دولت ها ) زندگی کند. این چیزهایی که گفتم درباره موضوعات جهانی است. در مورد موضوع منطقه ای هم باید بگویم که آمریکا خیلی درباره منطقه صحبت می کند. ما قطعنامه ای داریم که حدود 30 سال پیش من و یان الیاسون روی آن کار کردیم و قطعنامه 598 نام گرفت. این قطعنامه شورای امنیت براساس فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد به تصویب رسید.این قطعنامه دو پاراگراف دارد که از اهمیت خاصی برخوردار هستند چون بقیه قسمت های این قطعنامه درباره جنگ ایران و عراق است که شکر خدا به پایان رسید اما دو پاراگراف وجود دارد که به سایر مسائل می پردازد. یکی پاراگراف پنج و دیگری پاراگراف هشت است. آن کسانی که دوست دارند قطعنامه 598 را به یاد آورند معمولا دوست دارند که فقط پاراگراف هشت را به یاد اورند و پاراگراف پنج را به یاد نیاورند. پاراگراف پنج اهمیت دارد چون من در تدوین این پاراگراف ها نقش داشتم . این پاراگراف می گوید کشورهای فرامنطقه ای نباید اقداماتی بکنند که باعث تشدید تنش در منطقه می شود. پارگراف هشت هم اهمیت دارد چون از کشورهای منطقه درخواست می کند که روی یک ساز و کار امنیتی در منطقه کار کنند. این دو پاراگراف به یکدیگر مرتبط هستند. علت ارتباط این دو پاراگراف این است که متاسفانه برخی از همسایگان ما معتقدند که می توانند امنیت را از خارج (از منطقه) بخرند! تا زمانی که کشورهایی خارج از منطقه , تمایل دارند طوری رفتار کنند که گویی این امنیت را تامین می کنند , باتلاق در منطقه ما ادامه خواهد داشت! امنیت را نمی توان از بیرون خرید. هیچ میزانی از تسلیحات نمی تواند برای این منطقه امنیت بیاورد.تسلیحات امنیت نمی آورد. فراموش نکنید که ما در یک« دنیای جهانی شده» زندگی می کنیم. بازدارندگی در «دنیای جهانی شده» , به معنی «تهدید متقابل» است و به معنی «امنیت متقابل» نیست. ایده جنون آمیز « نابودی تضمین شده متقابل» واقعا جنون آمیز است.
این چه امنیتی است که ما درحالی زندگی کنیم که فکر می کنیم می توانیم طرف مقابل را ده برابر شدید تر از آن چیزی - که آنها می توانند ما را نابود کنند - نابود کنیم !
آیا این امنیتی است که ما می خواهیم؟ این کابوس است! هولوکاست است, این امنیت نیست. امنیت در این منطقه با صدها میلیارد دلار خرید تسلیحات غربی در سال تامین نخواهد شد. اگر آنها می خواهند درباره امنیت در این منطقه صحبت کنند, سرازیر کردن تسلیحات به منطقه ما را متوقف کنند. ما در مجموع 16 میلیارد دلار صرف بخش دفاعی خود می کنیم که شامل هزینه معاش تقریبا یک میلیون نظامی ما می شود.عربستان سعودی 87 میلیارد دلار را فقط برای خرید تسلیحات هزینه می کند. امارات عربی متحده 22 میلیارد دلار را فقط برای خرید تسلیحات هزینه می کند. جمعیت ما 82 میلیون نفر است. جمعیت بومی امارات عربی متحده کمتر از یک میلیون نفر است! ما 16 میلیارد دلار هزینه می کنیم ولی آنها 22 میلیارد دلار هزینه می کنند. پس آنها می خواهند درباره امنیت صحبت کنند؟ پاراگراف پنج در قطعنامه 598 را اجرا کنند. فروش تسلیحات خود را کاهش دهید . می خواهید درباره امنیت صحبت کنید ناوهای خود را به خلیج فارس اعزام نکنید. این (خلیج فارس) پهنه آبی کوچکی است. شما با اعزام ناوهای خود از آزادی تردد دریایی حفاظت نمی کنید بلکه مانعی برای آزادی تردد دریایی هستید! شما برای آزادی تردد دریایی مزاحمت ایجاد می کنید چون در چنین پهنه آبی کوچکی, فضای چندانی برای تردد وجود ندارد.
ظریف به کنایه گفت: کشورهای غربی نیروی دریایی خود را بیاورند, استرالیا گفته است که به آمریکا ملحق می شوند! الان سه کشور شدند! نیروی دریایی خود را بیاورند ! چه کار می خواهند بکنند؟ من نمی خواهم درباره قانونی بودن یا نبودن حضور کشتی ها بحث کنم . ما نمی دانستیم که آن کشتی (نفتکش) تحت مالکیت سوئد بود.چیزی که کاملا مشخص است این است که یک کشتی نیروی دریایی انگلیس در منطقه حضور داشت اما باز هم آن کشتی توقیف شد. ایران 1500 مایل خط ساحلی در خلیج فارس دارد و 1500 مایل خط ساحلی در دریای عمان دارد و ما یکی از دو کشوری هستیم که در کنار تنگه هرمز واقع شدیم. هیچ میزانی از حضور نظامی خارجی نمی تواند جلوی نا امنی در این منطقه را بگیرد. امنیت یک کالا مشترک جهانی است. ما باید بپذیریم که یا امنیت برای همه است یا اینکه ناامنی برای همه است. شما نمی توانید با ناوگان خود جزیره ای از امنیت را در خلیج فارس برای خود داشته باشید آن هم زمانی که آمریکا جنگ اقتصادی علیه ایران راه انداخته است! وقتی که آمریکا کشورها را وادار می کند تا کشتی های ما را در جبل الطارق, کانال سوئز و سنگاپور توقیف کنند معنی اش ناامنی است. امنیت جهانی مقوله بهم پیوسته است. واقعیتِ شماره یک که ما باید در قانون بین الملل درباره منطقه به خاطر بسپاریم پاراگراف پنج قطعنامه 598 است. مداخله نکنید. فردی بود که نوزادی را در آغوشش داشت و تلاش می کرد او را آرام کند. فردی به وی گفت تنها کاری که باید بکنی این است که نوزاد را روی زمین بگذاری تا خودش ساکت شود! آمریکا منبع ناامنی در خلیج فارس است. آمریکا نمی تواند با افزایش حضور نظامی خود, امنیت در منطقه را افزایش دهد. حضور آمریکا در عراق داعش را برای ما ایجاد کرد.
فراموش نکنید که ابو مصعب الزرقاوی محصول حمله آمریکا بود. 17 سال پس از حضور آمریکا در افغانستان اکنون می بینیم که آمریکا دارد با طالبان مذاکره می کند که چگونه از افغانستان خارج شود و به جای آنکه مردم افغانستان تصمیم بگیرند آمریکا کار مذاکره را به خودش مختص کرده است و خودش با طالبان مذاکره می کند! حضور نظامی خارجی در منطقه ما از همان اول منبع ناامنی بوده است.اشغال امنیت نمی آورد. اشغال باعث ناامنی می شود. بخش دوم قطعنامه 598 نیز بخش مثبتی است. فکر می کنم که سیپری(موسسه تحقیقات صلح بین الملل استکهلم) در این زمینه می تواند کارهای زیادی انجام دهد چون کشورهای منطقه باید با یکدیگر کار کنند. به نظر من روند هلسینکی می تواند در خلیج فارس هم اجرا شود. ما می توانیم با همان مفاهیمی که شما در اروپا در سال 1975 شروع کرده بودید شروع کنیم. ما می توانیم روی چند اصول در خلیج فارس توافق کنیم, ما می توانیم درباره آزادی تردد دریایی توافق کنیم , می توانیم درباره خدشه ناپذیری مرزها توافق کنیم , می توانیم درباره عدم مداخله در امور داخلی دیگران توافق کنیم , می توانیم درباره احترام به حاکمیت کشورها توافق کنیم و چیزهای دیگر! می توانیم درباره سبدی از اصول توافق کنیم. سپس می توانیم روی تدابیر اعتماد ساز توافق کنیم , می توانیم از بخش های دشوار یا آسان شروع کنیم. من شش سال پیش زمانی که نخستین مقاله خود را در مقام وزیر خارجه در الشرق الاوسط نوشته بودم این پیشنهاد را دادم ولی این پیشنهاد را در نیویورک تایمز پیشنهاد نداده بودم. من همسایگان خود را مخاطب قرار داده بودم نه جامعه بین المللی را. من گفته بودم که ما می توانیم این گفتگو را شروع کنیم که ممکن است سرانجام آن به پیمان عدم تجاوز منجر شود یا اینکه می توانیم برعکس عمل کنیم یعنی اگر عمل گرایی موثر نبود در این صورت می توانیم از موضوعات سیاسی - به جای موضوعات فنی - شروع کنیم. من فردی نیستم که به طور کامل به عملگرایی معتقد باشم. وقتی که شما دغدغه های سیاسی و امنیتی دارید حتی همکاری های عملگرایانه نمی تواند دغدغه های امنیتی را حل کند. اگر ما دغدغه امنیتی داریم می توانیم با پیمان عدم تجاوز مسئله را حل کنیم. یا روند به یک پیمان عدم تجاوز ختم می شود یا اینکه با امضای این پیمان شروع می شود.
همه اینها احتمالات یک گفتگوی منطقه ای محسوب می شوند.