پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب
گره‌های عاطفی را فالگیرها باز نمی‌کنند!
«عاقل تر از سنت هستی و همه در امورشان با تو مشورت می کنند اما در امور احساسی باید بیشتر فکر کنی، یکی از دوستانت که خیلی هم به تو ابراز علاقه می کند با تو دشمنی دارد، اول اسمش با "س" شروع می شود، خیلی مراقب او باش، روزهای سه شنبه به مدت سه ماه روزهای بدی برای تو هستند و...»
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، این نوع جملات برای آنها که بجای عقل به گفته های فالگیرها امید بسته اند، بسیار آشناست. این جملات را می شنوند، باور می کنند و مسیر زندگی خود را بر پایه باورهای پوچ و واهی به فنا می دهند.
این روزها فالگیرها، کف بینها، دعانویسها و .... حتی به فضای مجازی هم آمده اند و بهتر و آسانتر از قبل فعالیت می کنند. اگر سری به تیتر اخبار در همان فضای مجازی هم بزنید این تیترها نیز آشنا هستند:
« دستگیری فالگیر 800 میلیون تومانی، افشای راز مشتریان توسط فالگیر، تجاوز به خانم های جوان با شگرد فال، دستگیری فالگیر کلاهبردار از سوی پلیس، دستگیری فالگیر اینترنتی و ....»
سوغات ناداني
فالگیری، کف بینی و به طور کلی کارهایی که زیر مجموعه رمالی قرار می گیرند عمری به بلندی عمر بشر دارند و همواره پا به پای انسان ها پیس آمده اند، خیلی ها فکر می کردند با صنعتی شدن جوامع و پیشرفت تکنولوژی، خرافاتی که گریبان بشر را گرفته است به دست فراموشی سپرده خواهد شد اما دریغ که این سوغاتی نادانی، خود را با تمام پیشرفت ها هماهنگ می کند، رمالی اینترنتی یکی از نشانه های همین هماهنگی است.
رد پاي خرافه در ويترين زندگي مدرن
ظاهرا گرفتاری های زندگی پرمشغله امروز باعث شده است که عده ای از طریق ایمیل و برخی سایت ها اقدام به فالگیری و رمالی کنند تا کمترین هزینه و وقت از هر دو طرف گرفته شود و از طرفی پیگیری و گرفتن ردشان توسط قانون هم دشوارتر باشد.
حکایت یکی از انواع رمالی یا همان فالگیری اینترنتی به این صورت است که مشتری با زدن یک ایمیل به آدرس الکترونیکی فالگیر مدرن و محترم، خودش و معرفش را معرفی می کند و منتظر جواب می ماند؛ جناب فالگیر هم بعد از استعلام از معرف شماره حساب خودش را به همراه این جمله برای متقاضی می فرستد: نیت کن!
سپس هزینه لازم که البته برای چنین کاری رقم پایینی هم نیست به حساب خانم یا آقای فالگیر واریز می شود، اینجاست که تمام علوم جهان انگشت به دهان می مانند که چگونه ممکن است کسی بدون یک بار دیدن فرد و تنها با استفاده از یک شناسه کاربری نه تنها درد و مشکل او را تشخیص دهد بلکه درمان هم تجویز و آینده راهم برایش پیشگویی کند! اما با وجود تمام این تعجب ها باز هم هستند کسانی که به جمله های ارسالی از طرف فالگیر اینترنتی اعتماد می کنند، یعنی بشر مدرن هم ممکن است برای حل مشکلاتش و یا آگاهی از آینده ای که هیچ کس از آن آگاه نیست دست به دامن خرافات شود.
البته این تنها گونه رمالی اینترنتی محسوب نمی شود بلکه این روزها سایت های فالگیری هم قارچ گونه در همه جای فضای مجازی پراکنده اند تا جایی که در شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک هم صفحاتی ایجاد شده اند که با دریافت مشخصات شما حتی سال مرگ و چگونگی آن را هم پیش بینی می کنند.
چرا فال ؟
اغلب در گفت و گو با کسانی که دست به چنین کاری می زنند و برای آگاهی از آینده خود و باز شدن گره از کارشان به رمال ها مراجعه می کنند، واژه سرگرمی شنیده می شود، خیلی ها می گویند تنها برای اینکه سرگرم شوند دست به چنین کاری می زنند، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند هرقدر هم فرد خودش را بی اعتقاد به این اعمال خرافی نشان دهد باز هم شنیدن حرف های فالگیر روی ناخودآگاهش تاثیر می گذارد یعنی حتی اگر بخواهیم با دیدی تفننی به این مقوله بنگریم، شاهد یکسری تلقینات ذهنی هستیم که نمی توان از بعد علمی آن را انکار نمود.
به اعتقاد روانشناسان دلایل مختلفی را می توان برای رجوع افراد به فالگیرها برشمرد که شامل کم سوادی و پایین بودن دانش اجتماعی می شود، اما در مورد فالگیری اینترنتی باید بگویم درست است که اغلب، افرادی به این کار مبادرت می کنند که از سواد لازم برای استفاده از اینترنت برخوردار هستند و نمی توان به آنها انگ بی سوادی زد اما در اکثر مواقع از اعتماد به نفس پایین رنج می برند و فکر می کنند خودشان قادر به حل کردن مشکلاتشان نیستند. از طرفی برخی که ارتباط معنوی خوبی ندارند یعنی از نظر روحی ایمان قوی به قادر متعال ندارند اما در عین حال ماورءالطبیعه را قبول دارند فکر می کنند این راه مناسبی برای پی بردن به دلایل و راه حل های مشکلاتشان است. بیشترین علت مراجعه افراد مخصوصا زنان به فالگیرها یافتن راه‌حلی برای مشکلات عاطفی آنها می‌باشد.
زنان مشتريان ثابت هستند
بر اساس یافته‌های به دست آمده در پژوهش‌های اجتماعی بیشتر مخاطبان فالگیرها، افرادی در گروه سنی جوانان هستند؛ و بیشتر آنها را نیز زنان تشکیل می‌دهند. شاید تصور غالبی در جامعه ما این باشد که معمولا افراد کم‌سواد یا با سطح سواد پایین به این گونه از خرافات روی می‌آورند، اما باید به این نکته اشاره کرد که در بین رجوع کنندگان به فالگیری افراد قابل توجهی نیز دارای سطح سواد بالا و دانشگاهی هستند؛ و با نگاهی کوتاه به نرخ‌های موجود در امر فال و فالگیری در ایران می‌توان به این نتیجه رسید که مخاطبان آنها نیز در سطوح طبقاتی متوسط رو بالا و بالای جامعه قرار دارند.
بر اساس دیدگاه‌های روان‌شناسانه از آنجا که جوانان هنوز آمال و آروزهای مختلفی را در سر می‌پرورانند و همین طور تجربه زیستی کمتری نسبت به افراد مسن‌تر دارند، بیشتر به فالگیرها رجوع می‌کنند؛ اما این نکته نیز باید مورد توجه قرار بگیرد که شرایط و مناسبات یک جامعه در رجوع جوانان به این پدیده بسیار مهم است. در جوامعی که جامعه بستر لازم را برای رشد جوانان خود مهیا نکند و یا برخی از سنت‌ها و باورها، رو در روی رشد و پیشرفت جوانان قرار بگیرد، رجوع آنها به خرافات برای دستیابی به آینده‌ای که نمی‌توانند آن را تصور کنند، بیشتر می‌شود. به عنوان مثال به علت وجود نظام کاستی در جامعه هند و اینکه سنت‌های جامعه سدی در برابر آروزهای افراد بود؛ امروزه شاهد این هستیم که در هند انواع خرافات و خرافه‌پرستی وجود دارد.
چرا زنان تمايل بيشتري براي فالگيري دارند؟
زنان ایرانی امروزه در تمام حوزه‌های زندگی از جمله، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حضوری فعال دارند و چگونگی زیستن آنها در حال حاضر با گذشته قابل مقایسه نیست. ولی سؤال این جاست که چرا با تمام این تفاسیر زنان هنوز هم بیشترین آمار رجوع‌کنندگان به این نوع مقولات یعنی فال و فالگیری را دارند. برای کندوکاو در مورد علت رجوع زنان به فالگیرها باید نگاه جامعه‌شناسانه به این موضوع داشته باشیم و به عمق ساخت‌ها و مناسبات اجتماعی جامعه ایران رجوع کنیم. اما قبل از اینکه وارد بحث جامعه‌شناختی شویم باید به نکته‌ای نیز توجه کرد، بر اساس نتایج پژوهش‌های انجام شده در ایران، تعداد قابل توجهی از زنانی که به فالگیرها مراجعه می‌کنند نه از روی اعتقاد و باور به فال و فالگیری است، بلکه تنها از روی کنجکاوی و سرگرمی است و با توجه به اینکه بیشتر این فالگیرها در جاهایی دست به تبلیغ کار خود می‌زنند که معمولا مکان‌هایی زنانه هستند؛ مانند: آرایشگاه‌های زنانه، نمایشگاه‌های لباس زنانه و... بنابراین هر زنی ممکن است تنها از جهت ارضاء حس کنجکاوی خود یا لحظه‌ای سرگرم شدن در کنار دوستان به فالگیرها مراجعه کند، در این صورت این امر دیگر معضلی روانشناختی یا مسئله‌ای جامعه‌شناختی نیست؛ ولی اگر زنانی مراجعه مکرر به فالگیرها داشته باشند و تصمیم‌های زندگی خود را بر پایه طالع بینی‌های آنها بگیرند و زندگی خود را متأثر از این امر بدانند این دیگر از حد یک تجربه ساده و سرگرمی زودگذر گذشته است و تبدیل به مسئله‌ای اجتماعی شده است. این گزارش سعی می‌کند به موشکافی جامعه شناختی دسته دوم، یعنی زنانی که تصمیم‌های خود را بر اساس نظر فالگیرها می‌گیرند و زندگی خود را متأثر از آنها می‌دانند، بپردازد.
جامعه ایران از قرن‌ها پیش دارای نظام مردسالار بوده است با اینکه امروزه سطح آگاهی افراد و پیشرفت علمی گسترش یافته است باز هم نمودهایی از آن را مشاهده می‌کنیم. از مناسبات ساده بین خانواده‌ها گرفته تا ساختارهای کلان جامعه ایران همه و همه به نوعی فرهنگ مردسالار را در درون خود بازتولید می‌کنند. بر اساس پژوهش‌های انجام شده در ایران بیشترین علت مراجعه افراد مخصوصا زنان به فالگیرها یافتن راه‌حلی برای مشکلات عاطفی آنها می‌باشد. همین امر نشان می‌دهد با وجود اینکه امروزه زنان در جامعه بسیار فعال‌تر از گذشته شده‌اند و در تمام حوزه‌ها حضوری پرجنب‌وجوش دارند، اما هنوز هم در برخی از زمینه‌ها نمی‌توانند به راحتی به خواسته‌ها و نیازهای خود دست یابند.
امروزه جامعه‌شناسی در ایران پدیده فال و فالگیری را هنوز به عنوان معضل و مسئله نشناخته است و به همین دلیل پژوهش‌های بسیار کمی در این زمینه انجام شده است. ولی با توجه به رشد این مقوله در جامعه ایران و اینکه جامعه سالم جامعه‌ای است که افراد آن باید برای دستیابی به اهداف خود از گزینه‌های عقلانی استفاده کنند؛ وجود و گسترش چنین پدیده‌ای از یک جهت می‌تواند زندگی شخصی افراد را تحت تأثیر قرار دهد و افراد جامعه را از فردی پرجنب‌وجوش و فعال به فردی منفعل و ناکارآمد تبدیل کند و از طرف دیگر نیز می‌تواند ساخت‌های فرهنگی و آموزشی یک جامعه را هدف گرفته و لطمات جبران ناپذیری به آن بزند. بنابراین تنها راه جدایی از این معضل اجتماعی این است که جامعه بستر لازم را برای دستیابی عقلانی به اهداف افراد مهیا کند که این امر بدون بازبینی برخی از سنت‌ها و باورها اتفاق نمی‌افتد.
علی سلمانزاده
نظر شما