رونمایی از فناوری ملی پژوهشکده الکترونیک دانشگاه شریف در صنعت نفت

به گزارش خبرنگار حوزه علم و فناوری گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما، ابزار‌های نمودارنگار چاه‌های تولیدی با هم‌افزایی میان دانشگاه صنعتی شریف، شرکت ملی حفاری ایران و مدیریت پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران به دست محققان داخلی ساخته شد و دومین آزمون میدانی خود را با موفقیت در چاه شماره ۱۸ اهواز پشت سرگذاشت.
این طرح که بخش‌های پیچیده الکترونیکی، نرم افزاری و مکانیکی برای کار در شرایط بسیار سخت با دقت بسیار بالا را شامل می‌شود، از مرحله تحقیق اولیه تا محصول نهایی منطبق با استاندارد جهانی، به طور کامل در پژوهشکده الکترونیک دانشگاه صنعتی شریف، توسط اعضای هیئت علمی و تیم¬های مهندسی آموزش یافته در پژوهشکده، اجرا شده است.
آقای علی دقایقی مدیر خدمات ویژه شرکت حفاری در حاشیه آزمون میدانی این تجهیزات که با حضور محققان پژوهشکده الکترونیک دانشگاه صنعتی شریف، نمایندگان پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران، رؤسا و کارشناسان اداره کل خدمات نمودارگیری شرکت ملی حفاری ایران و کارشناسان مهندسی بهره‌برداری شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب انجام شد، گفت: ساخت ابزار‌های نمودارگیری درون‌چاهی و سامانه سطحی بر اساس قرارداد پژوهشی در مرکز تحقیقات فناوری نمودارگیری در دانشگاه صنعتی شریف محقق شده است.
وی افزود: این ابزار‌های تخصصی در روز‌های ۲۰ و ۲۱ آبان ۹۹ آزمون میدانی را پس از بررسی‌های فنی و رفع برخی ایراد‌های مشاهده شده در مراحل پیشین با موفقیت کامل پشت سرگذاشت و به‌طور رسمی در چرخه عملیات نمودارگیری قرار گرفت.
مدیر خدمات ویژه شرکت ملی حفاری ایران تأکید کرد: این ابزار در زمینه مطالعه و بررسی مهندسی مخازن نفت و گاز برای مشاهده پارامتر‌های تولیدی از جمله مقدار تولید نفت، گاز و آب در اعماق مختلف چاه‌های تولیدی کاربرد دارد و شامل حسگر‌های متفاوتی همچون سنجش چگالی، دبی سیال، میزان اشباع آب، فشار و دما در پروفایل چاه است و داده‌های دریافتی از اعماق چاه به صورت برخط در سامانه سطحی قابل مشاهده است.
مدیر خدمات ویژه شرکت ملی حفاری تصریح کرد: دستیابی به دانش فنی این ابزار برای دانشگاه و این شرکت بسیار با اهمیت بوده و دو مجموعه ابزار در حال انجام آزمون میدانی هستند.
آقای دقایقی با بیان اینکه فناوری این ابزار سال‌های متمادی در انحصار شرکت‌های بزرگ چندملیتی غربی بوده است، افزود: این فناوری در تجربه‌ای موفق از همکاری‌های صنعت و دانشگاه حاصل و این تجهیزات بر اساس فناوری روزآمد به‌ویژه در علوم الکترونیک و رایانه ساخته شده است و قابلیت اندازه‌گیری‌های بسیار دقیق و قابل رقابت با نمونه‌های خارجی را در شرایط دشوار درون چاهی با تحمل فشار تا ۲۰ هزار پوند بر اینچ مربع و دمای ۳۰۰ درجه فارنهایت دارند.
وی از سوابق همکاری علمی پژوهشی بین دانشگاه صنعتی شریف و شرکت ملی حفاری ایران به ساخت سامانه سطحی نمودارگیری از چاه‌های حفره باز اشاره کرد و گفت: این همکاری‌ها همسو با سیاست‌های اتکا به توان داخلی و با حمایت‌های معاونت مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت همچنین مدیریت پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران و پژوهش شرکت ملی حفاری ایران انجام می‌شود و با تأسیس مرکز تحقیقات فناوری نمودارگیری در دانشگاه صنعتی شریف، منجر به تولید تجهیزات کاربردی برای صنعت نفت کشور شده است.
با گذشت صد سال از عمر برداشت نفت در ایران، امروزه پایش وضعیت چاه‌های در حال تولید، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای اندازه‌گیری پارامتر‌های درون چاه‌های نفت و گاز تکنولوژی پیشرفته‌ای مورد نیاز که با توجه به محدودیت‌های خرید ابزار الات و تجهیزات و نزدیک شدن به نقطه سر به سر تولید، بهره برداری از مخازن جدید (عمق، دما و فشار بیشتر) دستیابی به آن امری ضروری است و بر اساس سیاست کلان وزارت نفت در توسعه صنعت نفت و صنایع وابسته، مبادرت به ساخت این ابزار الات و تجهیزات در داخل کشور اجتناب ناپذیر است.
از جمله این تجهیزات سیستم‌های نمودارگیری از چاه‌های با پوشش جداری و در حال تولید است که در ارزیابی‌های مخازن و بهره برداری بهینه از مخازن نفت و گاز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سیستم‌ها از یک بخش سطحی و مجموعه ابزار‌های درون چاهی تشکیل شده اند. ابزار‌های درون چاهی در هر عملیات متناسب با اطلاعات مورد نیاز (مانند دما، فشار، چگالی، جریان سیال و غیره) از میان مجموعه ابزار‌ها انتخاب می‌شوند و اطلاعات خود را از طریق یک ابزار تله متری درون چاهی به سیستم سطحی منتقل می‌کنند. ارتباط سیستم سطحی و ابزار تله متری درون چاهی از طریق کابلی به طول تقریبی ۶ هزار متر برقرار می‌شود. سیستم سطحی وظیفه مدیریت عملیات، پردازش داده ها، نمایش و ویرایش نمودار‌های اخذشده را بر عهده دارد.
هدف طرح پژوهشی «بررسی و امکان سنجی تهیه و تدوین دانش فنی و ساخت سیستم سطحی و مجموعه ابزار نمودارگیری چاه‌های تولیدی» که در پژوهشکده الکترونیک دانشگاه صنعتی شریف در حال اجراست، شناسایی علمی و تحلیل عملکرد اجزای مختلف ابزار‌های نمودارگیری چاه‌های تولیدی، تدوین دانش فنی ساخت، طراحی سخت افزار و نرم افزار‌های مربوطه و ساخت نمونه عملیاتی که هر مجموعه آن متشکل از یک سیستم سطحی، دو رشته ابزار درون چاهی به همراه تجهیزات کالیبراسیون و ابزار‌های جانبی است.
هدف از انجام این تحقیق شناخت دقیق اجزای ابزار‌های درون چاهی چاه‌های تولیدی، و سیستم‌های سطحی مربوطه و همچنین ابزار‌های جانبی و تجهیزات کالیبراسیون ابزار الات فوق و عملکرد آنها، ارائه طراحی و دانش ساخت سیستم و ارائه نمونه عملیاتی از این ابزار‌ها است. از دانش به دست آمده علاوه بر تولید سیستم به تعداد مورد نیاز صنعت حفاری و انجام تعمیرات اساسی ابزار‌های موجود، بلکه به عنوان زیربنای لازم برای طراحی و ساخت ابزار‌ها و سیستم‌های پیچیده‌تر و نوآوری در این شاخه حساس صنعت نفت استفاده خواهد شد.