پخش زنده
امروز: -
سیره اهل بیت (ع)
رفتارهای نیکو در سیره حضرت زهرا (س)
خط اصلی زندگی حضرت بر محور اطاعت می‌چرخد و شاه بیت دیوان زندگانی حضرت زهرا (سلام الله علیها) «تسلیم محض» در وادی حضرت حق جل و علی است.
کنکاش در زندگی انسان‌هایی که نماد‌های زنده هر مکتب و اندیشه‌ای اند، هر محققی را به خطوطی کلی در مسیر زندگی آن بزرگان رهنمون می‌سازد؛ شاهرا‌ه هایی که عصاره زندگی اسوه‌های جوامع انسانی و الهی است.به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما، دقت در حیات طیبه بانوی طهارت حضرت زهرا (سلام الله علیها) بیانگر آن است که خط اصلی زندگی حضرت بر محور اطاعت می چرخد و شاه بیت دیوان زندگانی حضرت زهرا (سلام الله علیها) «تسلیم محض» در وادی حضرت حق جل و علی است.
(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ...) خداوند متعال در قرآن کریم همگان را به شناخت حقیقت و پیروی از آن فرا می‌خواند؛ تبعیت و اطاعتی که بروز و ظهور آن در زندگی شخصی و اجتماعی انسان‌ها می‌تواند سرچشمه همه کمالات و نازل کننده برکات و خیرات الهی گردد.
کنکاش در زندگی انسان‌هایی که نماد‌های زنده هر مکتب و اندیشه‌ای اند، هر محققی را به خطوطی کلی در مسیر زندگی آن بزرگان رهنمون می‌سازد؛ شاهرا‌هایی که عصاره زندگی اسوه‌های جوامع انسانی و الهی است. یافتن و خود را همسو ساختن با آن و خصلت‌های ناب اسوه ها، وظیفه همگانی برای جویندگان حقیقت و سعادت می‌باشد.حضرت زهرا (سلام الله علیها) که در مکتب الهی اهل البیت (علیهم السلام) نماد و الگویی جاودان معرفی گشته اسوه بودن حضرت زهرا (سلام الله علیها) تنها در موارد متعددی یاد شده است همچون:
بیشتر بخوانید:
الف) قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): «اقتدوا بالشمس فإذا غاب الشمس فاقتدوا بالقمر، فإذا غاب القمر فاقتدوا بالزهرة فإذا غابت الزهرة فاقتدوا بالفرقدین فقالوا: یا رسول الله فما الشمس؟ و ما القمر؟ وما الزهرة؟ و ما الفرقدین؟ فقال: أنا الشمس و على القمر و الزهرة فاطمة و الفرقدان الحسن و الحسین.»
ب) امام زمان بار در توقیع شریفی می‌فرماید: «. فی إبنة رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) قال لی أسوة حسنة...» در عمر شریف و اندک خویش مشعل‌های فروزانی برای حق پرستان افروخته است که در و ظلمت‌های رفتار و افکار انسان‌ها گشایشگر دروازه‌های نور به و روی اندیشه‌های بشری و الهی است. دقت در حیات طیبه بانوی طهارت حضرت زهرا (سلام الله علیها) بیانگر آن است که خط اصلی زندگی حضرت بر محور «اطاعت» می۔ چرخد و شاه بیت دیوان زندگانی حضرت زهرا (سلام الله علیها) «تسلیم محض» در وادی حضرت حق جل و علی است.
نوشته حاضر می‌کوشد تا جلوه‌هایی از اطاعت پذیری را در سیره و سلوک بانوی کرامت حضرت صدیقه زهرا (سلام الله علیها) بیان دارد و در این مسیر به سه محور اشاره می‌رود؛ محور نخست: اطاعت الهی، محور دوم: اطاعت نبوی، محور سوم: اطاعت علوی.
ب) امام زمان بار در توقیع شریفی می‌فرماید: «. فی إبنة رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) قال لی أسوة حسنة...» در عمر شریف و اندک خویش مشعل‌های فروزانی برای حق پرستان افروخته است که در و ظلمت‌های رفتار و افکار انسان‌ها گشایشگر دروازه‌های نور به و روی اندیشه‌های بشری و الهی است. دقت در حیات طیبه بانوی طهارت حضرت زهرا (سلام الله علیها) بیانگر آن است که خط اصلی زندگی حضرت بر محور «اطاعت» می۔ چرخد و شاه بیت دیوان زندگانی حضرت زهرا (سلام الله علیها) «تسلیم محض» در وادی حضرت حق جل و علی است.
نوشته حاضر می‌کوشد تا جلوه‌هایی از اطاعت پذیری را در سیره و سلوک بانوی کرامت حضرت صدیقه زهرا (سلام الله علیها) بیان دارد و در این مسیر به سه محور اشاره می‌رود؛ محور نخست: اطاعت الهی، محور دوم: اطاعت نبوی، محور سوم: اطاعت علوی.
محور نخست: اطاعت الهی
هر اطاعتی، برآمده از علم و آگاهی است و بدون دانش نمی۔ توان به اطاعت حقیقی دست یافت. حضرت زهرا (سلام الله علیها) در خطبه‌ای که در مسجد مدینه پس از رحلت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و وقایع بعد از آن بیان می‌فرماید، همگان را به اطاعت خدواند و رابطه آن با علم توصیه می‌نماید: «وَمِنَ النَّاسِ وَالدَّوَابِّ وَالْأَنْعَامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ کَذَلِکَ إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ غَفُورٌ»
در این فرمایش اطاعت و علم در کنار یکدیگر جای گرفته اند و زمانی می‌توان به اطاعت راستین رسید که به شناخت کافی نسبت به خداوند نائل آمده باشیم؛ بنابراین شایسته است که پیش از بیان اطاعت حضرت فاطمه (علیها السلام) از خداوند به معرفت حضرتش نسبت به آفریگار خویش اشاره شود.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) در همین خطبه مذکور درباره خداوند اینگونه می‌فرماید: «وَ أَشْهَدُ أَنَّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ، کَلِمَةٌ جُعِلَ اَلْإِخْلاَصُ تَأْوِیلَهَا، وَ ضُمِّنَ اَلْقُلُوبُ مَوْصُولَهَا، وَ أَنَارَ فِی اَلْفِکْرَةِ مَعْقُولُهَا، اَلْمُمْتَنِعُ مِنَ اَلْأَبْصَارِ رُؤْیَتُهُ، وَ مِنَ اَلْأَلْسُنِ صِفَتُهُ، وَ مِنَ اَلْأَوْهَامِ کَیْفِیَّتُهُ، اِبْتَدَعَ اَلْأَشْیَاءَ لاَ مِنْ شَیْءٍ کَانَ قَبْلَهَا، وَ أَنْشَأَهَا بِلاَ اِحْتِذَاءِ أَمْثِلَةٍ اِمْتَثَلَهَا، کَوَّنَهَا بِقُدْرَتِهِ، وَ ذَرَأَهَا بِمَشِیَّتِهِ، مِنْ غَیْرِ حَاجَةٍ مِنْهُ إِلَى تَکْوِینِهَا، وَ لاَ فَائِدَةٍ لَهُ فِی تَصْوِیرِهَا، إِلاَّ تَثْبِیتاً لِحِکْمَتِهِ، وَ تَنْبِیهاً عَلَى طَاعَتِهِ، وَ إِظْهَاراً لِقُدْرَتِهِ، وَ تَعَبُّداً لِبَرِیَّتِهِ، وَ إِعْزَازاً لِدَعْوَتِهِ» گواهی میدهم، بجز الله، خدایی نبوده و شریکی برای او نیست، تفسیر این گواهی و شهادت، اخلاص است، و پایبند آن، و قلب‌های آگاه، که در پیشگاه تفکر و اندیشه، معنای آن را روشن فرمود. خداوندی که چشم‌ها او را نمی‌توانند بنگرند، و زبان‌ها از وصف او عاجزند، و وهم و خیال از درک ذات او فرو مانده - اند، اشیای عالم را بدون اینکه چیزی موجود باشد، آفرید، و بدون مثال و نمونه‌ای ایجاد کرد، با قدرت خود پدید آورد و با اراده خویش ایجاد نمود، نه به آفریدن آن‌ها نیازمند بود، و نه از خلقت آن‌ها سود می‌برد. جز آنکه خواست حکمتش تحقق یابد، و همه را به اطاعت و بندگی آگاه نماید، و قدرت خود را آشکار کند، و به همه راه بندگی بیاموزد، و دعوت خویش را عزت بخشد.
در این فرمایش حضرت زهرا (سلام الله علیها)، اطاعت و بندگی را از اهداف خلقت برمی شمرد و چنین نگاهی به آفرینش نقش مؤثری در زندگی آن بانو دارد. اینک به گوشه‌ای از این اطاعت و تسلیم می‌پردازیم:
الف) آنگاه که آیه شریفه «لَا تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرَّسُولِ بَیْنَکُمْ کَدُعَاءِ بَعْضِکُمْ بَعْضًا» نازل گشت، واقعه‌ای برای حضرت فاطمه (علیها السلام) رخ داد که از زبان حضرت چنین است:
وقتی آیه نازل شد: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را آنگونه که همدیگر را صدا می‌زنید، نخوانید» ترسیدم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را با لفظ (ای پدر) بخوانم، من هم همانند دیگران پدر را با نام (رسول الله) صدا زدم. [بدین خاطر]پیامبر، یکبار یا دوبار یا سه بار از من روی گردانید [پاسخ نگفت]سپس رو به من کرد و فرمود:ای فاطمه این آیه درباره‌ی تو و خانواده‌ی تو و نسل تو نازل نشده است. تو از من هستی و من از تو هستم. همانا این آیه و برای ادب کردن جفاکاران درشت خوی قریش، انسان‌های خودخواه و متکبر، نازل شده است. مرا با جمله (ای پدر) خطاب کن که مایه حیات قلب و خشنودی خداوند است.»
این روایت هر چند بیانگر رابطه عاطفی رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و حضرت زهرا (سلام الله علیها) است و عشق و علاقه پدر به دختر خویش را بیان می‌دارد، اما اطاعت پذیری حضرت زهرا (سلام الله علیها) از فرمان خداوند متعال را نیز نشان می‌دهد؛ که وی با تمام محبت و ابراز علاقه‌ای که پدر نسبت به او داشته خود را تافت‌های جدا بافته از مسلمین ندانسته، به حکم آقازاده بودن امتیاز ویژه‌ای برای خویش قائل نیست.
همچنین از این سیره فاطمیه آموخته می‌شود که در هر مکتبی برای پیشبرد اهداف، رفتار و عملکرد فرزندان و خانواده بزرگان و سران آن مکتب، نقش ویژه‌ای در اطاعت پذیری دیگران از قوانین جامعه دارد.
در این فرمایش اطاعت و علم در کنار یکدیگر جای گرفته اند و زمانی می‌توان به اطاعت راستین رسید که به شناخت کافی نسبت به خداوند نائل آمده باشیم؛ بنابراین شایسته است که پیش از بیان اطاعت حضرت فاطمه (علیها السلام) از خداوند به معرفت حضرتش نسبت به آفریگار خویش اشاره شود.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) در همین خطبه مذکور درباره خداوند اینگونه می‌فرماید: «وَ أَشْهَدُ أَنَّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ، کَلِمَةٌ جُعِلَ اَلْإِخْلاَصُ تَأْوِیلَهَا، وَ ضُمِّنَ اَلْقُلُوبُ مَوْصُولَهَا، وَ أَنَارَ فِی اَلْفِکْرَةِ مَعْقُولُهَا، اَلْمُمْتَنِعُ مِنَ اَلْأَبْصَارِ رُؤْیَتُهُ، وَ مِنَ اَلْأَلْسُنِ صِفَتُهُ، وَ مِنَ اَلْأَوْهَامِ کَیْفِیَّتُهُ، اِبْتَدَعَ اَلْأَشْیَاءَ لاَ مِنْ شَیْءٍ کَانَ قَبْلَهَا، وَ أَنْشَأَهَا بِلاَ اِحْتِذَاءِ أَمْثِلَةٍ اِمْتَثَلَهَا، کَوَّنَهَا بِقُدْرَتِهِ، وَ ذَرَأَهَا بِمَشِیَّتِهِ، مِنْ غَیْرِ حَاجَةٍ مِنْهُ إِلَى تَکْوِینِهَا، وَ لاَ فَائِدَةٍ لَهُ فِی تَصْوِیرِهَا، إِلاَّ تَثْبِیتاً لِحِکْمَتِهِ، وَ تَنْبِیهاً عَلَى طَاعَتِهِ، وَ إِظْهَاراً لِقُدْرَتِهِ، وَ تَعَبُّداً لِبَرِیَّتِهِ، وَ إِعْزَازاً لِدَعْوَتِهِ» گواهی میدهم، بجز الله، خدایی نبوده و شریکی برای او نیست، تفسیر این گواهی و شهادت، اخلاص است، و پایبند آن، و قلب‌های آگاه، که در پیشگاه تفکر و اندیشه، معنای آن را روشن فرمود. خداوندی که چشم‌ها او را نمی‌توانند بنگرند، و زبان‌ها از وصف او عاجزند، و وهم و خیال از درک ذات او فرو مانده - اند، اشیای عالم را بدون اینکه چیزی موجود باشد، آفرید، و بدون مثال و نمونه‌ای ایجاد کرد، با قدرت خود پدید آورد و با اراده خویش ایجاد نمود، نه به آفریدن آن‌ها نیازمند بود، و نه از خلقت آن‌ها سود می‌برد. جز آنکه خواست حکمتش تحقق یابد، و همه را به اطاعت و بندگی آگاه نماید، و قدرت خود را آشکار کند، و به همه راه بندگی بیاموزد، و دعوت خویش را عزت بخشد.در این فرمایش حضرت زهرا (سلام الله علیها)، اطاعت و بندگی را از اهداف خلقت برمی شمرد و چنین نگاهی به آفرینش نقش مؤثری در زندگی آن بانو دارد. اینک به گوشه‌ای از این اطاعت و تسلیم می‌پردازیم:
الف) آنگاه که آیه شریفه «لَا تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرَّسُولِ بَیْنَکُمْ کَدُعَاءِ بَعْضِکُمْ بَعْضًا» نازل گشت، واقعه‌ای برای حضرت فاطمه (علیها السلام) رخ داد که از زبان حضرت چنین است:
وقتی آیه نازل شد: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را آنگونه که همدیگر را صدا می‌زنید، نخوانید» ترسیدم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را با لفظ (ای پدر) بخوانم، من هم همانند دیگران پدر را با نام (رسول الله) صدا زدم. [بدین خاطر]پیامبر، یکبار یا دوبار یا سه بار از من روی گردانید [پاسخ نگفت]سپس رو به من کرد و فرمود:ای فاطمه این آیه درباره‌ی تو و خانواده‌ی تو و نسل تو نازل نشده است. تو از من هستی و من از تو هستم. همانا این آیه و برای ادب کردن جفاکاران درشت خوی قریش، انسان‌های خودخواه و متکبر، نازل شده است. مرا با جمله (ای پدر) خطاب کن که مایه حیات قلب و خشنودی خداوند است.»
این روایت هر چند بیانگر رابطه عاطفی رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و حضرت زهرا (سلام الله علیها) است و عشق و علاقه پدر به دختر خویش را بیان می‌دارد، اما اطاعت پذیری حضرت زهرا (سلام الله علیها) از فرمان خداوند متعال را نیز نشان می‌دهد؛ که وی با تمام محبت و ابراز علاقه‌ای که پدر نسبت به او داشته خود را تافت‌های جدا بافته از مسلمین ندانسته، به حکم آقازاده بودن امتیاز ویژه‌ای برای خویش قائل نیست.
همچنین از این سیره فاطمیه آموخته می‌شود که در هر مکتبی برای پیشبرد اهداف، رفتار و عملکرد فرزندان و خانواده بزرگان و سران آن مکتب، نقش ویژه‌ای در اطاعت پذیری دیگران از قوانین جامعه دارد.
روح خاضع و خاشع حضرت زهرا علیها السلام
اطاعت حضرت فاطمه (علیها السلام) از امر خداوند در این روایت نشانه روح خاضع و خاشع حضرت در برابر دستور الهی است، به گونه‌ای که حتی از پدر بزرگوار خویش نمی‌پرسد که فرمان خداوند درباره چه کسانی است و این همان تعبد محض حضرت فاطمه (علیها السلام) به آیات قرآن و اوامر شرعی می‌باشد.
ب) برای فهم اطاعت پذیری حضرت زهرا (سلام الله علیها) کافی است به روایاتی که درباره عبادت‌های آن بانوی نمونه رسیده، بنگریم؛ روایاتی که بیانگر شوق و عشق وی به مناجات کردن با معبود خویش است و آنکه اینگونه به پروردگارش عشق می‌ورزد در اطاعت از اوامر خدایی اش سر از پا نخواهد شناخت؛ و اینک نمونه‌هایی از عبادات حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)
- حسن بصری می‌گوید: در این امت عابدتر از فاطمه زهرا (سلام الله علیها) پیدا نمی‌شود؛ آنقدر در عبادت بر سر پای می‌ایستاد تا پایش ورم می‌کرد.
ب) برای فهم اطاعت پذیری حضرت زهرا (سلام الله علیها) کافی است به روایاتی که درباره عبادت‌های آن بانوی نمونه رسیده، بنگریم؛ روایاتی که بیانگر شوق و عشق وی به مناجات کردن با معبود خویش است و آنکه اینگونه به پروردگارش عشق می‌ورزد در اطاعت از اوامر خدایی اش سر از پا نخواهد شناخت؛ و اینک نمونه‌هایی از عبادات حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)
- حسن بصری می‌گوید: در این امت عابدتر از فاطمه زهرا (سلام الله علیها) پیدا نمی‌شود؛ آنقدر در عبادت بر سر پای می‌ایستاد تا پایش ورم می‌کرد.
- رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: «وَ أَمَّا اِبْنَتِی فَاطِمَةُ فَإِنَّهَا سَیِّدَةُ نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ وَ هِیَ بَضْعَةٌ مِنِّی وَ هِیَ نُورُ عَیْنِی وَ هِیَ ثَمَرَةُ فُؤَادِی وَ هِیَ رُوحِیَ اَلَّتِی بَیْنَ جَنْبَیَّ وَ هِیَ اَلْحَوْرَاءُ اَلْإِنْسِیَّةُ مَتَى قَامَتْ فِی مِحْرَابِهَا بَیْنَ یَدَیْ رَبِّهَا جَلَّ جَلاَلُهُ زَهَرَ نُورُهَا لِمَلاَئِکَةِ اَلسَّمَاءِ کَمَا یَزْهَرُ نُورُ اَلْکَوَاکِبِ لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمَلاَئِکَتِهِ یَا مَلاَئِکَتِی اُنْظُرُوا إِلَى أَمَتِی فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ إِمَائِی قَائِمَةً بَیْنَ یَدَیَّ تَرْتَعِدُ فَرَائِصُهَا مِنْ خِیفَتِی وَ قَدْ أَقْبَلَتْ بِقَلْبِهَا عَلَى عِبَادَتِی أُشْهِدُکُمْ أَنِّی قَدْ آمَنْتُ شِیعَتَهَا مِنَ اَلنَّارِ» اما دخترم فاطمه (علیها السلام)، هرگاه در محراب عبادت می‌ایستد. خداوند عزیز و جلیل به ملائکه خویش اینگونه خطاب می‌کند:ای ملائکه من! سرور کنیزانم فاطمه (علیها السلام) را بنگرید که در پیشگاه من ایستاده، در حالی که بند بند وجودش از خوف من مرتعش و لرزان است، و با تمام قلبش به عبادت من روی نهاده است. شما را گواه می‌گیرم که شیعیانش را از آتش ایمنی بخشیدم.
- ابن فهد حلی در کتاب «عدة الداعی» چنین آورده: صدیقة طاهره در نماز از ترس خداوند نفس نفس میزد. - امام باقر (علیه السلام) می‌فرمایند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) سلمان فارسی (رضی الله عنه) را به منزل فاطمه (علیها السلام) فرستاد، سلمان لحظه‌ای کنار در خانه حضرت زهرا (سلام الله علیها) ایستاد. سپس سلام کرد، شنید که حضرت فاطمه (علیها السلام) در داخل خانه به قرائت قرآن مشغول است و دستاس [آسیاب دستی در حیاط منزل در حال چرخیدن است، بی آنکه شخصی آنرا بچرخاند سلمان شگفت زده به خدمت پیامبر برگشت]رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) تبسمی کرده، فرمودند: «یا سلمان! أن إبنتى فاطمة ملا الله قلب‌ها و جوارحها، ایمانة إلى مشاشها، تفرغت لطاعة الله، فبعث الله ملک اسمه زوقابیل - و فی خبر آخر: جبرئیل - فأدار لها الحی و کفا‌ها الله مؤنة الدنیا مع مؤنة الآخرة.» ای سلمان! خداوند تمام وجود دخترم فاطمه (علیها السلام) را سرشار از ایمان کرده، وقتش را برای اطاعت و عبادت خداوند قرار داده است، و خداوند نیز فرشته‌ای را مأمور ساخته تا دستاس فاطمه (علیها السلام) را بچرخانه و خداوند امور دنیا و آخرت فاطمه (علیها السلام) را بر عهده گرفته است.
توصیف عبادت و اطاعت حضرت زهرا (سلام الله علیها) کاری است ورای امکان، که جز از عهدۀ خدای وی بر نمی‌آید و حال روحی حضرتش به هنگام عبادت را خدا می‌داند و بس؛ عزیزی که به گاه نماز ۷۰ هزار فرشته سلام گوی اویند:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): «.. أما إبنتى فاطمة فهى سیدة نساء العالمین من الأولین والآخرین و إت‌ها لتقوم فی محراب‌ها فیسلم علیها سبعون ألف ملک من الملائکة المقربین و ینادون‌ها بما نادت به الملائکة مریم فیقولن: یا فاطمه (علیها السلام)! إن الله اصطفاک و طهرک و اصطفاک على نساء العالمین» فاطمه‌ای (علیها السلام) که خداوند متعال درباره اش می‌فرماید: «هذا نور من نوری و أسکنه فی سمائی، خلقته من عظمتی...» و در روز قیامت نیز خواسته‌های فاطمه (علیها السلام) را با این خطاب برآورده می‌سازد: «یا حبیبتی و إبنه حبیبی، سلینی تعطی...»
این همه عظمت و بزرگواری بسرای حضرت زهرا (سلام الله علیها) تنها بر آمده از اطاعت مداری و بندگی خالصانه ایشان است که در زندگی خویش جز رضایت خداوند متعال انگیزه‌ای نداشت. پیامبر اسلام و روزی از دخترش پرسید: فاطمه (علیها السلام)! چه درخواست و حاجتی داری؟ هم اکنون فرشته وحی در کنار من است و از طرف خداوند پیام آورده است تا هر چه بخواهی تحقق پذیرد! حضرت زهرا (سلام الله علیها) علت اینگونه بی اعتنایی خویش به خواسته‌های دنیوی را به نمایش گذاشت و فرمود: «شغلنی عن مسئلته لذة خدمته، لا حاجة لى غیر النظر إلى وجهه الکریم.» لذتی که از خدمت و حضور خداوند می‌برم، مرا از هر خواهشی باز داشته است. حاجتی جز این ندارم که پیوسته ناظر جمال زیبا و والای خداوند باشم. [آنچه در کتاب فرهنگ سخنان حضرت فاطمه الزهرا (سلام الله علیها) ء صفحه ۸۳ به نقل از «ریاحین الشریفه» ذکر کرده با اصل کتاب قدری متفاوت است و حضرت می‌گوید: «یا ابتاه» شغلتنی عن المسألة لذة خدمته، لا حاجة لى غیر لقاء ربی الکریم فی دار الاسلام»
آی ذات خـدا را به وجود تو مبـاهات
در ذات تو، جز ذات الهی همگی مات
حـب تو به درگاه خدا اعظم اطاعـات‌ای واسطه قرب مطیعین و مطیـعات
محور دوم: اطاعت نبوی
گام دوم در بحث اطاعت مداری حضرت زهرا (سلام الله علیها)، اطاعت و تبعیت وی از پدر بزرگوار خویش است. از این منظر نیز شایسته است پیش از بیان مصادیقی از اطاعت پذیری حضرت فاطمه (علیها السلام)، به شناخت و معرفت این بانوی نمونه از مقام و جایگاه نبی مکرم اسلام با اشاره رود تا گمان نشود که اطاعت وی از رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) تنها از نگاه رابطه پدر و فرزندی بوده و ناظر به مقام حقوقی رسول گرامی اسلام له نبوده است.
حضرت فاطمه (علیها السلام) در خطبه بلند خویش، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را اینگونه برای اهل مدینه معرفی می‌فرماید: گواهی میدهم که پدرم محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) بنده و فرستاده او [خداوند]است، خداوند او را قبل از آن که بیافریند، انتخاب کرد، و پیش از آنکه بفرستد، به نام نیکو، نام گذاری فرمود، و او را پیش از بعثت برگزید؛ آن هنگام که هنوز مخلوقات در حجاب غیبت پنهان بودند، و در تاریکی نیستی پوشانده و آثاری نداشتند انتخاب پیامبر که بر اساس علم خدا به آینده امور، و احاطه و تسلط او به حوادث روزگاران، و شناخت خداوند به سرنوشت هر چیزی بود. پیامبر را برانگیخت تا امر خود را تمام کند و آنچه را که مقدر ساخته به انجام رساند. پس خدای بزرگ، تاریکی‌های جاهلیت را به وسیله پدرم محمدی صلی الله علیه و آله و سلم روشن ساخت، و مشکلات و تیرگی کفر از قلب‌ها زدود، و پرده‌ها را از جلوی دیدگان برداشت...»
حضرت زهرا (سلام الله علیها) با این شناخت عمیق نسبت به جایگاه رسالت با رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) رفتار کرده است و بایست از نگاه وی، اطاعت از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دوشادوش اطاعت الهی قرار گیرد و از این رو است که حضرتش نگاه به چهره رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) را یکی از سه محبوب دنیوی خویش معرفی می‌نماید: «حبیب الى من دنیاکم ثلاث: تلاوة کتاب الله، و النظر فی وجه رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و الإنفاق فی سبیل الله.» از دنیای شما سه چیز محبوب من است: تلاوت قرآن، نگاه به چهره رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و انفاق در راه خدا.
حال با این مقدمه، به بیان گوشه‌ای از اطاعت‌های بی بی دو عالم حضرت زهرا (سلام الله علیها) از رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌پردازیم:
الف) «روی أن سلمان قال: کانت فاطمة (علیها السلام) جالسة، قدام‌ها رحی تطحن بها الشعیر، و على عمود الرحی دم سائل، و الحسین (علیه السلام) فی ناحیة الدار یتضور من الجوع، فقلت: یا بنت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) دبرت کفاک و هذه فضة، فقالت: أوصانی رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) أن تکون الخدمة لها یوما. فکان أمس یوم خدمت‌ها قال سلمان: قلت: إنی مولى عتاقه إما أنا أطحن الشعیر أو أسکت الحسین علیه السلام فلما فرغت قلت لعلى علیه السلام ما رأیت، فبکی و خرج ثم عاد فتبسم فسأله عن ذلک رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) قال: دخلت على فاطمة علیها السلام و هی مستلقیة لقفا‌ها و الحسین علیه السلام نائم على صدرها، و قدام‌ها رحى تدور من غیر ید، فتبسم رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) وقال: یا علی أما علمت أن لله ملائکة سیارة فی الأرض یخدمون محمد و آل محمد إلى أن تقوم الساعة.) از سلمان فارسی (رضی الله عنه) چنین روایت شده که گفت: حضرت فاطمه (علیها السلام) نشسته بود و جو آرد می‌کرد، از دسته دستاس خون و سرازیر بود و در گوشه منزل، امام حسین علیه السلام از گرسنگی گریه می‌کرد. گفتم:ای دختر رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) را اینگونه دست‌های خویش را آزار نده حال آنکه فضه خادم شما اینجاست (تا کمک کارتان باشد) فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) سفارش فرموده که فضه یک روز در میان کار کندریک روز من و روز دیگر فضه، و فضه دیروز کار کرده و امروز باید استراحت نماید سلمان می‌گوید چنین ادامه دادم: من بندهای آزاد شده ام، یکی از دو کار را به من بسپارید؛ آرد کردن جو یا آرام کردن حسین علیه السلام را؟ حضرت فرمود: من راحت‌تر فرزندم را آرام می‌کنم، تو به آرد کردن جو بپرداز، قدری از جو را آرد کردم که هنگام اقامه نماز شد، رفتم با رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نماز گزاردم، بعد از نماز ماجرای رخ داده را برای حضرت علی علیه السلام تعریف کردم، اشکش جاری گردید و از مسجد بیرون شد، سپس تبسم کنان بازگشت، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) جویای مسأله شد. حضرت علی علیه السلام گفت: «نزد فاطمه (علیها السلام) رفتم، وی را خوابیده یافتم و حسین علیه السلام نیز روی سینه‌ی مادرش خواب بود، و نزد فاطمه (علیها السلام) دستاس می‌چرخید، بی آنکه شخصی آنرا بچرخاند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بعد از تبسمی فرمود:ای علی! مگر نمی‌دانی که خداوند ملائکه‌ای دارد که روی زمین در گردش اند و تا روز قیامت خدمت گزار محمد و آل محمد (علیهم السلام) هستند.»
این روایت شریف هر چند نکات تازه و جدیدی از عظمت حضرت زهرا (سلام الله علیها) را در بردارد، اما آنچه در این بحث مهم است توجه کردن وی به سفارش و دستور رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) است؛ دستوری که حضرت فاطمه (علیها السلام) اگر دستش مجروح و خونین شود و فرزند دلبندش گریان گردد، حاضر به نادیده انگاشتن آن نیست؛ فاطمه (علیها السلام)، یک روز تو کار‌های منزل را انجام بده و روز دیگر فضه.
حضرت فاطمه (علیها السلام) در خطبه بلند خویش، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را اینگونه برای اهل مدینه معرفی می‌فرماید: گواهی میدهم که پدرم محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) بنده و فرستاده او [خداوند]است، خداوند او را قبل از آن که بیافریند، انتخاب کرد، و پیش از آنکه بفرستد، به نام نیکو، نام گذاری فرمود، و او را پیش از بعثت برگزید؛ آن هنگام که هنوز مخلوقات در حجاب غیبت پنهان بودند، و در تاریکی نیستی پوشانده و آثاری نداشتند انتخاب پیامبر که بر اساس علم خدا به آینده امور، و احاطه و تسلط او به حوادث روزگاران، و شناخت خداوند به سرنوشت هر چیزی بود. پیامبر را برانگیخت تا امر خود را تمام کند و آنچه را که مقدر ساخته به انجام رساند. پس خدای بزرگ، تاریکی‌های جاهلیت را به وسیله پدرم محمدی صلی الله علیه و آله و سلم روشن ساخت، و مشکلات و تیرگی کفر از قلب‌ها زدود، و پرده‌ها را از جلوی دیدگان برداشت...»
حضرت زهرا (سلام الله علیها) با این شناخت عمیق نسبت به جایگاه رسالت با رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) رفتار کرده است و بایست از نگاه وی، اطاعت از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دوشادوش اطاعت الهی قرار گیرد و از این رو است که حضرتش نگاه به چهره رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) را یکی از سه محبوب دنیوی خویش معرفی می‌نماید: «حبیب الى من دنیاکم ثلاث: تلاوة کتاب الله، و النظر فی وجه رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و الإنفاق فی سبیل الله.» از دنیای شما سه چیز محبوب من است: تلاوت قرآن، نگاه به چهره رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و انفاق در راه خدا.
حال با این مقدمه، به بیان گوشه‌ای از اطاعت‌های بی بی دو عالم حضرت زهرا (سلام الله علیها) از رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌پردازیم:
الف) «روی أن سلمان قال: کانت فاطمة (علیها السلام) جالسة، قدام‌ها رحی تطحن بها الشعیر، و على عمود الرحی دم سائل، و الحسین (علیه السلام) فی ناحیة الدار یتضور من الجوع، فقلت: یا بنت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) دبرت کفاک و هذه فضة، فقالت: أوصانی رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) أن تکون الخدمة لها یوما. فکان أمس یوم خدمت‌ها قال سلمان: قلت: إنی مولى عتاقه إما أنا أطحن الشعیر أو أسکت الحسین علیه السلام فلما فرغت قلت لعلى علیه السلام ما رأیت، فبکی و خرج ثم عاد فتبسم فسأله عن ذلک رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) قال: دخلت على فاطمة علیها السلام و هی مستلقیة لقفا‌ها و الحسین علیه السلام نائم على صدرها، و قدام‌ها رحى تدور من غیر ید، فتبسم رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) وقال: یا علی أما علمت أن لله ملائکة سیارة فی الأرض یخدمون محمد و آل محمد إلى أن تقوم الساعة.) از سلمان فارسی (رضی الله عنه) چنین روایت شده که گفت: حضرت فاطمه (علیها السلام) نشسته بود و جو آرد می‌کرد، از دسته دستاس خون و سرازیر بود و در گوشه منزل، امام حسین علیه السلام از گرسنگی گریه می‌کرد. گفتم:ای دختر رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) را اینگونه دست‌های خویش را آزار نده حال آنکه فضه خادم شما اینجاست (تا کمک کارتان باشد) فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) سفارش فرموده که فضه یک روز در میان کار کندریک روز من و روز دیگر فضه، و فضه دیروز کار کرده و امروز باید استراحت نماید سلمان می‌گوید چنین ادامه دادم: من بندهای آزاد شده ام، یکی از دو کار را به من بسپارید؛ آرد کردن جو یا آرام کردن حسین علیه السلام را؟ حضرت فرمود: من راحت‌تر فرزندم را آرام می‌کنم، تو به آرد کردن جو بپرداز، قدری از جو را آرد کردم که هنگام اقامه نماز شد، رفتم با رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نماز گزاردم، بعد از نماز ماجرای رخ داده را برای حضرت علی علیه السلام تعریف کردم، اشکش جاری گردید و از مسجد بیرون شد، سپس تبسم کنان بازگشت، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) جویای مسأله شد. حضرت علی علیه السلام گفت: «نزد فاطمه (علیها السلام) رفتم، وی را خوابیده یافتم و حسین علیه السلام نیز روی سینه‌ی مادرش خواب بود، و نزد فاطمه (علیها السلام) دستاس می‌چرخید، بی آنکه شخصی آنرا بچرخاند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بعد از تبسمی فرمود:ای علی! مگر نمی‌دانی که خداوند ملائکه‌ای دارد که روی زمین در گردش اند و تا روز قیامت خدمت گزار محمد و آل محمد (علیهم السلام) هستند.»
این روایت شریف هر چند نکات تازه و جدیدی از عظمت حضرت زهرا (سلام الله علیها) را در بردارد، اما آنچه در این بحث مهم است توجه کردن وی به سفارش و دستور رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) است؛ دستوری که حضرت فاطمه (علیها السلام) اگر دستش مجروح و خونین شود و فرزند دلبندش گریان گردد، حاضر به نادیده انگاشتن آن نیست؛ فاطمه (علیها السلام)، یک روز تو کار‌های منزل را انجام بده و روز دیگر فضه.
ملائکه حق در منزل حضرت زهرا سلام الله علیها
بی جهت نیست که در ادامه روایت، ملائکه حق به کمک حضرت زهرا (سلام الله علیها) شتافته اند تا اطاعت مداری وی را ارج نهند و حضرتش، ولی با این رفتار خویش، اطاعت محض از دستورات رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را به اصحاب و پیروان پیامبر اسلام و می‌آموزد.
ب) عن أبی جعفر علیه السلام: أن فاطمة علیها السلام ضمنت لعلی علیه السلام عمل البیت و العجین والخبز و قم البیت، و ضمن لها على انه ما کان خلف الباب: نقل الحطب و أن یجیء بالطعام، فقال لها یوما: یا فاطمة هل عندک شیء؟ قالت: و الذی عظم حقک ما کان عندنا منذ ثلاثة أیام شیء نقریک به، قال: أفلا أجزیتنی؟ قالت: کان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) نهانی أن أسالک شیئا فقال: «لا تسألین ابن عمک شیئا إن جاءک بشیء و إلا فلا تسألیه...»
امام باقر علیه السلام می‌فرماید: حضرت فاطمه (علیها السلام) کار‌های منزل حضرت علی علیه السلام، خمیر کردن نان پختن، جارو زدن و نظافت خانه را بر عهده گرفت و حضرت علی علیه السلام نیز وظایف خارج از خانه همچون آوردن هیزم و تهیه غذا را پذیرفت. یک روز على علیه السلام به فاطمه (علیها السلام) گفت: فاطمه جان، چه در خانه برای و خوردن داری؟ عرض کرد: سوگند به خدایی که حق تو را بزرگ شمرده، سه روز است که چیزی در خانه مان نیست تا از شما پذیرایی کنیم! حضرت علی علیه السلام فرمود: چرا به من خبر ندادی؟ عرض کرد: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مرا از آنکه از تو درخواستی ا داشته باشم، نهی کرد و فرمود: «از پسر عمویت چیزی طلب نکن؛ اگر چیزی به منزل آورد، از بزرگواری اوست، و اگر نیاورد، تو در خواستی نداشته باش.»
این نیز جلوه‌ای دیگر از اطاعت نبوی حضرت زهرا (سلام الله علیها) نمایش داده شده است؛ در اطاعت امر رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) تا سه روز سخنی بر زبان نمی‌آورد و اگر همسرش سؤال نمی‌کرد، باز هم فاطمه (علیها السلام) کام فرو می‌بست و دستور پدر را نمی‌شکست.
ج) عن على بن الحسین علیهما السلام أنه قال: حدثتنی اسماء بنت عمیس قالت: کنت عند فاطمة إذ دخل علیها رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و فى عنق‌ها قلادة من ذهب، کان إشترا‌ها لها على بن أبی طالب علیه السلام من فیء، فقال لها رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): یا فاطمة لا یقول الناس إن فاطمة بنت محمد تلبس لباس الجبابرة، فقطعت‌ها و باعت‌ها و اشترت بها رقبة فأعتقتها، فسر بذلک رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) امام سجاد علیه السلام می‌فرماید: اسماء بنت عمیس این گونه برایم نقل کرده: نزد حضرت زهرا (سلام الله علیها) بودم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) وارد شد و بر گردن فاطمه (علیها السلام) گردن بندی از طلا بود که حضرت على علیه السلام برایش خریده بود، رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) به دختر خویش فرمود: فاطمه جان! آیا مردم نمی‌گویند فاطمه (علیها السلام) دختر محمد، همچون پادشاهان و ستمگران لباس پوشیده است؟! با این سخن حضرت فاطمه (علیها السلام) آن گردنبند را بیرون آورد، فروخت و با پولش بندهای را آزاد کرد و رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) با این عمل خشنود گشت.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) بعد از آگاهی از نظر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به خود اجازه دفاع کردن از کرده خویش و آوردن بهانه‌های متفاوت را نمی‌دهد و بی درنگ در پی رضایت و خشنودی قلب رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) اقدام می‌فرماید این خصلت و روحیه همان است که خداوند می‌فرماید: «وَمَا کَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِینًا» و هیچ مرد و زن مؤمنی را نرسد که، چون خدا و فرستاده اش به کاری فرمان دهند، برای آنان در کارشان اختیاری باشد؛ و هر کس خدا و فرستاده اش را نافرمانی کند، قطعا دچار گمراهی آشکاری گردیده است.
این روایت شریف گذشته از اطاعت پذیری حضرت زهرا (سلام الله علیها) به توجه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به عملکرد فرزندش نیز اشاره دارد؛ زیرا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در جایگاه حاکم جامعه اسلامی باید خویش و خویشان خود را از دنیازدگی و تجمل گرایی بر حذر دارد تا این روحیه ناپسند در جان جامعه رسوخ نکند، وظیفه‌ای که تک تک مسؤلان در جامعه و حکومت اسلامی آنرا بر دوش می‌کشند و رعایت نکردنش قطعا به ضرر جامعه اسلامی خواهد بود.
ب) عن أبی جعفر علیه السلام: أن فاطمة علیها السلام ضمنت لعلی علیه السلام عمل البیت و العجین والخبز و قم البیت، و ضمن لها على انه ما کان خلف الباب: نقل الحطب و أن یجیء بالطعام، فقال لها یوما: یا فاطمة هل عندک شیء؟ قالت: و الذی عظم حقک ما کان عندنا منذ ثلاثة أیام شیء نقریک به، قال: أفلا أجزیتنی؟ قالت: کان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) نهانی أن أسالک شیئا فقال: «لا تسألین ابن عمک شیئا إن جاءک بشیء و إلا فلا تسألیه...»
امام باقر علیه السلام می‌فرماید: حضرت فاطمه (علیها السلام) کار‌های منزل حضرت علی علیه السلام، خمیر کردن نان پختن، جارو زدن و نظافت خانه را بر عهده گرفت و حضرت علی علیه السلام نیز وظایف خارج از خانه همچون آوردن هیزم و تهیه غذا را پذیرفت. یک روز على علیه السلام به فاطمه (علیها السلام) گفت: فاطمه جان، چه در خانه برای و خوردن داری؟ عرض کرد: سوگند به خدایی که حق تو را بزرگ شمرده، سه روز است که چیزی در خانه مان نیست تا از شما پذیرایی کنیم! حضرت علی علیه السلام فرمود: چرا به من خبر ندادی؟ عرض کرد: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مرا از آنکه از تو درخواستی ا داشته باشم، نهی کرد و فرمود: «از پسر عمویت چیزی طلب نکن؛ اگر چیزی به منزل آورد، از بزرگواری اوست، و اگر نیاورد، تو در خواستی نداشته باش.»
این نیز جلوه‌ای دیگر از اطاعت نبوی حضرت زهرا (سلام الله علیها) نمایش داده شده است؛ در اطاعت امر رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) تا سه روز سخنی بر زبان نمی‌آورد و اگر همسرش سؤال نمی‌کرد، باز هم فاطمه (علیها السلام) کام فرو می‌بست و دستور پدر را نمی‌شکست.
ج) عن على بن الحسین علیهما السلام أنه قال: حدثتنی اسماء بنت عمیس قالت: کنت عند فاطمة إذ دخل علیها رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و فى عنق‌ها قلادة من ذهب، کان إشترا‌ها لها على بن أبی طالب علیه السلام من فیء، فقال لها رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): یا فاطمة لا یقول الناس إن فاطمة بنت محمد تلبس لباس الجبابرة، فقطعت‌ها و باعت‌ها و اشترت بها رقبة فأعتقتها، فسر بذلک رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) امام سجاد علیه السلام می‌فرماید: اسماء بنت عمیس این گونه برایم نقل کرده: نزد حضرت زهرا (سلام الله علیها) بودم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) وارد شد و بر گردن فاطمه (علیها السلام) گردن بندی از طلا بود که حضرت على علیه السلام برایش خریده بود، رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) به دختر خویش فرمود: فاطمه جان! آیا مردم نمی‌گویند فاطمه (علیها السلام) دختر محمد، همچون پادشاهان و ستمگران لباس پوشیده است؟! با این سخن حضرت فاطمه (علیها السلام) آن گردنبند را بیرون آورد، فروخت و با پولش بندهای را آزاد کرد و رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) با این عمل خشنود گشت.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) بعد از آگاهی از نظر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به خود اجازه دفاع کردن از کرده خویش و آوردن بهانه‌های متفاوت را نمی‌دهد و بی درنگ در پی رضایت و خشنودی قلب رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) اقدام می‌فرماید این خصلت و روحیه همان است که خداوند می‌فرماید: «وَمَا کَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِینًا» و هیچ مرد و زن مؤمنی را نرسد که، چون خدا و فرستاده اش به کاری فرمان دهند، برای آنان در کارشان اختیاری باشد؛ و هر کس خدا و فرستاده اش را نافرمانی کند، قطعا دچار گمراهی آشکاری گردیده است.
این روایت شریف گذشته از اطاعت پذیری حضرت زهرا (سلام الله علیها) به توجه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به عملکرد فرزندش نیز اشاره دارد؛ زیرا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در جایگاه حاکم جامعه اسلامی باید خویش و خویشان خود را از دنیازدگی و تجمل گرایی بر حذر دارد تا این روحیه ناپسند در جان جامعه رسوخ نکند، وظیفه‌ای که تک تک مسؤلان در جامعه و حکومت اسلامی آنرا بر دوش می‌کشند و رعایت نکردنش قطعا به ضرر جامعه اسلامی خواهد بود.
رفتارهای نیکو حضرت زهرا علیها السلام
همین رفتار را در مواردی دیگر نیز در عملکرد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌بینیم: «عن أبی جعفر علیه السلام قال: کان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) إذا أراد السفر سلم على من أراد التسلیم علیه من أهله ثم یکون آخر من یسلم علیه فاطمة (علیها السلام) فیکون وجهه إلى سفره من بیت‌ها و اذا رجع بدأبها. فسافر مرة و قد أصاب على علیه علیه السلام شیئا من الغنیمة، فدفعه إلى فاطمة علیها السلام فخرج فأخذت سوارین من فضة و علقت على باب‌ها سترا فلما قدم رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) دخل المسجد فتوجه نحو بیت فاطمة کما کان یصنع، فقامت فرحة إلى أبی‌ها صبابة و شوقا الیه فنظر فإذا فی ید‌ها سواران من فضة و إذا على باب‌ها ستر، فقعد رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) حیث ینظر الیها، فبکت فاطمة و حزنت و قالت: ما صنع هذا بی قبلها. فدعت ابنی‌ها فنزعت الستر من بای‌ها و خلعت السوارین من یدیها، ثم دفعت السوارین إلى أحدهما و الستر إلى الاخر ثم قالت لهما: انطلقا إلى أبی فأقرءاه السلام و قولا له: ما أحدثنا بعدک غیر هذا فشانک به، فجاءاه فأبلغاه ذلک عن أمهما، فقبلهما رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و التزمهما و أقعد کل واحد منهما على فخذه ... ثم قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) رحم الله فاطمة لیکسو‌ها الله بهذا الستر من کسوة الجنة، و لیحلین‌ها بهذین السوارین من الجنة» امام باقر علیه السلام می‌فرماید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) هرگاه عزم سفر می‌کرد از خانواده خویش خداحافظی می‌کرد و در پایان با حضرت فاطمه (علیها السلام) خداحافظی می‌نمود به گونه‌ای که هنگام سفر، از خانه فاطمه (علیها السلام) عازم می‌شد و در بازگشت نیز ابتدا به منزل حضرت زهرا (سلام الله علیها) وارد می‌گشت. یک بار که رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) به مسافرت رفته بودند، حضرت على علیه السلام آنچه از غنائم جنگی نصیبش شده بود را به همسر خویش داد و حضرت زهرا (سلام الله علیها) با آن دو النگوی نقره و یک پرده برای منزل خویش تهیه کرده بود.
وقتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از سفر بازگشت، همچون گذشته پس از ورود به مسجد، راهی منزل فاطمه (علیها السلام) شد، وی با دیدن پدر با شوق و شادی به سمتش شتافت، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) تا نگاه کرد، آن النگو‌ها و پرده را مشاهده فرمود، در حالی که به فاطمه (علیها السلام) مینگریست، نشست؛ حضرت زهرا (سلام الله علیها) با حزن و اندوه به گریه افتاد و گفت: «تا به حال پدرم اینگونه رفتار نکرده بود». آنگاه پسرانش را صدا زد و النگو‌ها را از دست خارج ساخت و پرده را از منزل کند، النگو‌ها را به یکی از حسنین علیهما السلام و پرده را به دیگری داد و فرمود: نزد پدرم رفته، سلام مرا برسانید و بگویید: از این پس، در غیاب شما چیزی را جدید نمی‌کنیم؛ حال اختیار النگو‌ها و پرده به دست شماست. حسنین علیهما السلام آمده، پیغام مادر را رساندند، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آن دو را بوسید و در آغوش کشید و هر یک را بر زانوی خویش نشاند... آنگاه حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «خداوند فاطمه (علیها السلام) را شامل رحمت خویش سازد؛ در ازای این پرده، خداوند از لباس‌های بهشتی، وی را خواهد پوشاند و به ازای این دو زیور، خداوند فاطمه (علیها السلام) را از زیور بهشتی می‌آراید.»
در این روایت، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بی آنکه سخنی بر زبان آورد، با نگاه خویش فاطمه (علیها السلام) را آگاه می‌سازد و آن حضرت و نیز چه زیبا خواسته رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را عملی می‌سازد و رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) آن النگو‌ها و پارچه را بین فقرای مهاجرین تقسیم می‌فرماید.
اطاعت حضرت زهرا (سلام الله علیها) از مراد و راهنمای خویش در این داستان به نیکی ترسیم شده است و حضرت زهرا (سلام الله علیها) از نحوه نگاه پدر، محزون می‌گردد و اشک می‌ریزد و علت این اشک و حزن شاید آن باشد که چرا با رفتار و عملکرد خویش، برای لحظه‌ای قلب مقدس رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را نگران ساختم.
وقتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از سفر بازگشت، همچون گذشته پس از ورود به مسجد، راهی منزل فاطمه (علیها السلام) شد، وی با دیدن پدر با شوق و شادی به سمتش شتافت، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) تا نگاه کرد، آن النگو‌ها و پرده را مشاهده فرمود، در حالی که به فاطمه (علیها السلام) مینگریست، نشست؛ حضرت زهرا (سلام الله علیها) با حزن و اندوه به گریه افتاد و گفت: «تا به حال پدرم اینگونه رفتار نکرده بود». آنگاه پسرانش را صدا زد و النگو‌ها را از دست خارج ساخت و پرده را از منزل کند، النگو‌ها را به یکی از حسنین علیهما السلام و پرده را به دیگری داد و فرمود: نزد پدرم رفته، سلام مرا برسانید و بگویید: از این پس، در غیاب شما چیزی را جدید نمی‌کنیم؛ حال اختیار النگو‌ها و پرده به دست شماست. حسنین علیهما السلام آمده، پیغام مادر را رساندند، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آن دو را بوسید و در آغوش کشید و هر یک را بر زانوی خویش نشاند... آنگاه حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «خداوند فاطمه (علیها السلام) را شامل رحمت خویش سازد؛ در ازای این پرده، خداوند از لباس‌های بهشتی، وی را خواهد پوشاند و به ازای این دو زیور، خداوند فاطمه (علیها السلام) را از زیور بهشتی می‌آراید.»
در این روایت، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بی آنکه سخنی بر زبان آورد، با نگاه خویش فاطمه (علیها السلام) را آگاه می‌سازد و آن حضرت و نیز چه زیبا خواسته رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را عملی می‌سازد و رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) آن النگو‌ها و پارچه را بین فقرای مهاجرین تقسیم می‌فرماید.
اطاعت حضرت زهرا (سلام الله علیها) از مراد و راهنمای خویش در این داستان به نیکی ترسیم شده است و حضرت زهرا (سلام الله علیها) از نحوه نگاه پدر، محزون می‌گردد و اشک می‌ریزد و علت این اشک و حزن شاید آن باشد که چرا با رفتار و عملکرد خویش، برای لحظه‌ای قلب مقدس رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را نگران ساختم.
اطاعت پذیری از رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) در سنین کودکی
در ادامه حضرت زهرا (سلام الله علیها) راه خشنود ساختن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) ان را به حسن و حسین علیهما السلام خویش می‌آموزد و این خود درسی است برای تمامی مادران مسلمان که شیوهی اطاعت پذیری از الگو‌ها را در سنین کودکی به عزیزان خویش یاد دهند، همان گونه که حضرت زهرا (سلام الله علیها) نیز رفتارهای نیکو را از ایام کودکی در خانواده و خویش آموخته است:
«حضرت علی علیه السلام به هنگام شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) بقچه‌ای نزد حضرتش یافت و درباره آن سؤال فرمود بانوی دو عالم سلام الله علیها بیان داشت: «در آن حریر سبزی است و در آن کاغذ سفیدی که چند سطر نوشته دارد و آن نورانی است». حضرت علی علیه السلام از آن نوشته پرسید و اینگونه شنید: «على جان: وقتی پدرم رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) مرا به عقد شما در آورد و خبر داد که عقد من در زیر درخت طوبی اجرا گشته... من دو لباس کهنه و نو داشتم و در شب زفاف بر سجاده عبادت خویش نشسته بودم که صدای بینوایی را شنیدم:ای اهل بیت نبوت! امشب اگر جامه کهنه‌ای دارید، به من بیچاره بدهید، و من آن لباس نو را به او دادم. صبح رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با چهره‌ای نورانی به حجره من تشریف آوردند و فرمودند: چرا لباس نو نپوشیدی؟ عرض کردم: مگر شما نفرمودید هر آنچه صدقه می‌دهید، باقی می‌ماند؛ من آن را صدقه دادم، پدر فرمودند: اگر جامه کهنه را می‌دادی و نو را می۔ پوشیدی، برای شوهرت بهتر بود و مراعات فقیر نیز کرده بودی و در گرمای تابستان نیز در حال روزه خود را حفظ می‌کردی. من عرض کردم: در این رفتار به شما اقتدا کردم، آنگاه که مادرم خدیجه شرفیاب حضور شما شد و هر چه داشت همه را در راه شما هدیه کرد، تا اینکه وقتی بینوایی از شما تقاضایی کرد، شما پیراهن خود را به وی دادی و خود را به حصیر پیچیدید و از اینگونه امور بسیار انجام داده اید و شما را همانندی نیست و این آیه شریفه در حق شما نازل گردید: «وَ لَا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِکَ وَ لَا تَبْسُطْهَا کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا» پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) گریست و...»
د) از جلوه‌های اطاعت پذیری حضرت زهرا (سلام الله علیها) ترجیح دادن خواسته رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) بر نیاز‌های خویش است و در این باره نیز مصادیق متعددی در تاریخ به یادگار مانده است:
عن على علیه السلام انه قال لرجل من بنی سعد: ألا أحدثک عنى وعن فاطمة علیها السلام إن‌ها کانت عندی و کانت من أحب أهله إلیه، و أن‌ها استقت بالقربة حتى أثر فی صدرها، و طحنت بالرحى حتى مجلت یداها، و کسحت البیت حتى اغبرت ثیابها، و أوقدت النار تحت القدر حتى و کنت ثیابها، فأصاب‌ها من ذلک ضرر شدید.
فقلت لها: لو أتیت أباک فسألیته خادما یکفیک ضر ما أنت فیه من هذا العمل فأتت النبی صلی الله علیه و آله و سلم فوجدت عنده حداثة فاستحت فانصرفت. قال: فعلم النبی أن‌ها جاء لحاجة قال: فغدا علینا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) ونحن فی لفاعنا فقال: السلام علیکم، فسکتنا و استحیینا لمکاننا، ثم قال: السلام علیکم، فسکتنا ثم قال: السلام علیکم فخشینا إن لم نرد علیه أن ینصرف و قد کان یفعل ذلک؛ یسلم ثلاثا فإن أذن له و إلا انصرف، فقلت: و علیک السلام یا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)، ادخل فلم یعد أن جلس عند رؤوسنا، فقال: یا فاطمة! ما کانت حاجتک أمس عند محمد؟ قال: فخشیت إن لم نجبه أن یقوم قال: فأخرجت رأسی فقلت: أنا و الله أخبرک یا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) لا إن‌ها استقت بالقربة حتى أثرت فی صدرها و جرت بالحی حتی مجلت یداها، و کسحت البیت حتى اغبت ثیابها، و أوقدت تحت القدر حتی کنت ثیابها، فقلت لها: لو أتیت أباک فسألتیه خادمة، یکفیک ضر ما أنت فیه من هذا العمل.
قال صلی الله علیه و آله و سلم: أفلا أعلمکما ما هو خیر لکما من الخادم؟ إذا أخذتما منامکما فسبحا ثلاثا و ثلاثین، و أحمدا ثلاثا و ثلاثین و کبرا أدربعا و ثلاثین قال: فأخرجت علیها السلام رأس‌ها فقالت: رضیت عن الله و رسوله. ثلاث دفعات»
«حضرت علی علیه السلام به هنگام شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) بقچه‌ای نزد حضرتش یافت و درباره آن سؤال فرمود بانوی دو عالم سلام الله علیها بیان داشت: «در آن حریر سبزی است و در آن کاغذ سفیدی که چند سطر نوشته دارد و آن نورانی است». حضرت علی علیه السلام از آن نوشته پرسید و اینگونه شنید: «على جان: وقتی پدرم رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) مرا به عقد شما در آورد و خبر داد که عقد من در زیر درخت طوبی اجرا گشته... من دو لباس کهنه و نو داشتم و در شب زفاف بر سجاده عبادت خویش نشسته بودم که صدای بینوایی را شنیدم:ای اهل بیت نبوت! امشب اگر جامه کهنه‌ای دارید، به من بیچاره بدهید، و من آن لباس نو را به او دادم. صبح رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با چهره‌ای نورانی به حجره من تشریف آوردند و فرمودند: چرا لباس نو نپوشیدی؟ عرض کردم: مگر شما نفرمودید هر آنچه صدقه می‌دهید، باقی می‌ماند؛ من آن را صدقه دادم، پدر فرمودند: اگر جامه کهنه را می‌دادی و نو را می۔ پوشیدی، برای شوهرت بهتر بود و مراعات فقیر نیز کرده بودی و در گرمای تابستان نیز در حال روزه خود را حفظ می‌کردی. من عرض کردم: در این رفتار به شما اقتدا کردم، آنگاه که مادرم خدیجه شرفیاب حضور شما شد و هر چه داشت همه را در راه شما هدیه کرد، تا اینکه وقتی بینوایی از شما تقاضایی کرد، شما پیراهن خود را به وی دادی و خود را به حصیر پیچیدید و از اینگونه امور بسیار انجام داده اید و شما را همانندی نیست و این آیه شریفه در حق شما نازل گردید: «وَ لَا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِکَ وَ لَا تَبْسُطْهَا کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا» پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) گریست و...»
د) از جلوه‌های اطاعت پذیری حضرت زهرا (سلام الله علیها) ترجیح دادن خواسته رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) بر نیاز‌های خویش است و در این باره نیز مصادیق متعددی در تاریخ به یادگار مانده است:
عن على علیه السلام انه قال لرجل من بنی سعد: ألا أحدثک عنى وعن فاطمة علیها السلام إن‌ها کانت عندی و کانت من أحب أهله إلیه، و أن‌ها استقت بالقربة حتى أثر فی صدرها، و طحنت بالرحى حتى مجلت یداها، و کسحت البیت حتى اغبرت ثیابها، و أوقدت النار تحت القدر حتى و کنت ثیابها، فأصاب‌ها من ذلک ضرر شدید.
فقلت لها: لو أتیت أباک فسألیته خادما یکفیک ضر ما أنت فیه من هذا العمل فأتت النبی صلی الله علیه و آله و سلم فوجدت عنده حداثة فاستحت فانصرفت. قال: فعلم النبی أن‌ها جاء لحاجة قال: فغدا علینا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) ونحن فی لفاعنا فقال: السلام علیکم، فسکتنا و استحیینا لمکاننا، ثم قال: السلام علیکم، فسکتنا ثم قال: السلام علیکم فخشینا إن لم نرد علیه أن ینصرف و قد کان یفعل ذلک؛ یسلم ثلاثا فإن أذن له و إلا انصرف، فقلت: و علیک السلام یا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)، ادخل فلم یعد أن جلس عند رؤوسنا، فقال: یا فاطمة! ما کانت حاجتک أمس عند محمد؟ قال: فخشیت إن لم نجبه أن یقوم قال: فأخرجت رأسی فقلت: أنا و الله أخبرک یا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) لا إن‌ها استقت بالقربة حتى أثرت فی صدرها و جرت بالحی حتی مجلت یداها، و کسحت البیت حتى اغبت ثیابها، و أوقدت تحت القدر حتی کنت ثیابها، فقلت لها: لو أتیت أباک فسألتیه خادمة، یکفیک ضر ما أنت فیه من هذا العمل.
قال صلی الله علیه و آله و سلم: أفلا أعلمکما ما هو خیر لکما من الخادم؟ إذا أخذتما منامکما فسبحا ثلاثا و ثلاثین، و أحمدا ثلاثا و ثلاثین و کبرا أدربعا و ثلاثین قال: فأخرجت علیها السلام رأس‌ها فقالت: رضیت عن الله و رسوله. ثلاث دفعات»
تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام
امام علی علیه السلام به مردی از بنی سعد می‌فرماید: «می خواهی از خودم و فاطمه (علیها السلام) سخنی برایت بگویم؛ فاطمه (علیها السلام) همسر من و نزد خانواده اش محبوبترین شخص بود؛ وی آنقدر با مشک، آب حمل کرده بود که اثر آن بر سینه اش مانده بود، و با دستاس، آسیاب کرده بود که دستانش تاول زده بود، و آن قدر با جارو به نظافت منزل پرداخته بود که لباسهایش پر از گرد و غبار شده بود، و به حدی زیر دیگ، آتش روشن کرده بود که لباسهایش رنگ و بوی خاکستر گرفته بود؛ و به این جهت به شدت خسته و بی حال می‌گشت.
به او گفتم: کاش به خدمت پدر بزرگوارت میرسیدی و خادمی درخواست می‌کردی تا زحمت این کار‌ها را به دوش گیرد، فاطمه (علیها السلام) نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم رفت، اما، چون جمعی را در حال گفتگو با پدر یافت، شرم کرد و بازگشت.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) دانست که دختر گرامی اش علیها السلام در پی حاجتی آمده بود، فردای آن روز ما زیر پارچه‌ای آرمیده بودیم که رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) لا به درب منزل آمد و فرمود: «السلام علیکم» ما ساکت ماندیم و، چون آرمیده بودیم، حیا کردیم که جواب دهیم، باز فرمود: «السلام علیکم» و باز ساکت ماندیم. دوباره رسول گرامی سلام داد وما ترسیدیم اگر جواب ندهیم، حضرتش صلی الله علیه وآله و سلم بازگردند -، زیرا شیوه آن بزرگوار چنین بود که سه مرتبه سلام می‌داد و اگر اذن دخول نمی‌شنید، باز می‌گشت - بنابراین من گفتم: «و علیک السلام یا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)»، حضرت داخل شد و بی درنگ بالای سر ما نشست و فرمود: فاطمه جان: دیروز چه خواسته‌ای از پدر داشتی؟ من ترسیدم اگر جواب ندهیم، حضرت (صلی الله علیه و آله و سلم) برخیزند، پس سرم را بیرون آورده و گفتم: یا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) من بیان می‌کنم... حضرت فرمود: آیا می‌خواهید چیزی که از خادم برای شما بهتر است یادتان دهم؟ به هنگام خواب ۳۳ بار «سبحان الله»، ۳۳ بار «الحمدلله» و ۳۴ بار «الله اکبر» بگویید، در این هنگام حضرت زهرا (سلام الله علیها) سر خویش بیرون آورد دو، سه مرتبه گفت: آنچه خدا و رسولش بخواهند، می‌پذیرم.
این روایت به زیبایی تمام، اطاعت مداری را در زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) نشان می‌دهد، به گونه‌ای که با تمام سختی‌هایی که حضرت علی ال از زندگی آن بانوی نمونه بیان می‌فرماید، حضرتش و با یک جمله پدر راضی می‌شود و هیچگونه اعتراضی نمی‌نماید؛ و بحث رضایت حضرت زهرا (سلام الله علیها) به خواسته رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در موارد دیگری از زندگی وی نیز به چشم می‌خورد.
آنگاه که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نسبت به ازدواج حضرت فاطمه (علیها السلام) به وی فرمود: «دخترم فاطمه! پسرعمویت على علیه السلام از تو خواستگاری نموده است پاسخ تو چیست؟» حضرت فاطمه (علیها السلام) به پدر احترام کرد و عرضه داشت: «نظر شما چه می‌باشد؟» پیامبر فرمود: «أذن الله فیه من السماء»: خداوند از آسمان اجازت فرمود. حضرت زهرا (سلام الله علیها) پاسخ داد: «رضیت بما رضی الله لی و رسوله.»: خشنودم به آنچه که خدا و پیامبر او برای من رضایت دادند؛ و آنگاه که برخی زنان قریش حضرت زهرا (سلام الله علیها) را سرزنش میکردند که پدرش او را با مردی فقیر شوهر داده است، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به نزول جبرئیل ال در این باره اشاره فرموده که آمده و آورده: «.. یا محمد! إن الله عزوجل إطلع إلى الأرض اطلاعة، فاختار منها من الرجال علیا علیه السلام و من النساء فاطمة سلام الله علیها فزوج فاطمة من على، فرفعت [فاطمة]رأس‌ها و تبسمت بعد بکائها، و قالت: رضیت بما رضی الله و رسوله» و ادامه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به بیان ویژگی‌های حضرت علی (علیه السلام) پرداختند و این مسأله تا آنجا پیش رفت که حضرت زهرا (سلام الله علیها) از شوق از جایش خویش برخاست و فرمود: «رضیت بالله ربا و بک یا أبتاه نبیا و بابن عمى بعلا و ولیا.» خشنودم که خدا پروردگار من، و تو‌ای پدر، پیامبر من، و پسرعمویم (علیه السلام) شوهر و امام من است؛ و در روایتی دیگر آمده که حضرت فاطمه (علیها السلام) در امر ازدواج خویش نظر رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) را بر دیدگاه خویش ترجیح داده و می۔ فرماید:
و آنگاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به بیان فضایل و خصلت‌ها الهی حضرت على علیه السلام پرداختند، به گونه‌ای که در پایان روایت چنین آمده: «.. فقالت فاطمة: یا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) ما أختار علیه أحدا من أهل الأرض، فزوج‌ها رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)
حضرت فاطمه (علیها السلام) گفت:ای رسول خدا! هیچ کس از زمینیان را بر علی علیه السلام ترجیح نمیدهم، و رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) عقد را جاری فرمود.
در روایات فوق نکات بسیاری برای شیوه رفتاری والدین با فرزندانشان در امر ازدواج یافت می‌شود، ولی آنچه ما پیگیر آن بودیم همان عنایت حضرت فاطمه (علیها السلام) به دیدگاه‌ها و نظرات رسول گرامی اسلام او بود که به خوبی قابل استفاده می‌باشد.
از دیگر مواردی که حضرت زهرا (سلام الله علیها) رسول گرامی را مقدم می‌دارد، مسئله فدک است؛ وقتی آیه (وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ) نازل شد، جبرئیل به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) عرض کرد: «أعط فاطمة فدکا» فدک را به فاطمه (علیها السلام) عطا کن...، پیامبر اسلام از نزول آیه و امر الهی را به فاطمه زهرا (سلام الله علیها) ابلاغ فرمود و ادامه داد: «فیمنعوک إیاه من بعدی» پس از من آنرا غصب و از دست تو می‌گیرند حضرت زهرا (سلام الله علیها) فرمود: «لست أحدث فی‌ها حدثا و أنت حى، أنت أولی بی من نفسی و مالی لک، .. أنفذ فی‌ها أمرک»ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)! تا زنده‌ای من هرگز در فدک تصرفی نخواهم کرد. تو بر من سزاوارتری و اموال من، مال تو است، اما برای اثبات حق من در فدک، مدرک و سند آن را محکم و استوار فرما آنگاه رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم مردم را در منزل خویش جمع کرد و حکم الهی را به همگان ارائه فرمود.
نقل ماجرای فوق در کتاب مناقب ابن شهر آشوب چنین است: «.. فنزل: (و آت ذا القربی حقه) قال: و ما هو؟ قال: أعط فاطمة فدکا.. فحمل الیها النبی ما أخذ منه و أخبر‌ها بالآیة، فقالت: و لست أحدث فی‌ها حدثا و أنت حی، أنت اولی بی من نفسی ومالی لک، فقال: أکره أن یجعلو‌ها علیک سبة (العار) فیمنعوک ایا‌ها من بعدی فقالت: أنفذ فی‌ها أمرک، فجمع الناس إلى منزل‌ها و أخبرهم أن هذا المال لفاطمة فغرقه فیهم، و کان کل سنة کذلک و یأخذ منه قوتها، فلما دنا وفاته دفعه الیها.»
آنچه گذشت گوشه‌هایی از اطاعت نبوی در سیره رفتاری حضرت زهرا است (سلام الله علیها)، که هر یک می‌تواند الگویی مناسب در این روزگار برای پیروان واقعی آن بانوی کریمه باشد.
به او گفتم: کاش به خدمت پدر بزرگوارت میرسیدی و خادمی درخواست می‌کردی تا زحمت این کار‌ها را به دوش گیرد، فاطمه (علیها السلام) نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم رفت، اما، چون جمعی را در حال گفتگو با پدر یافت، شرم کرد و بازگشت.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) دانست که دختر گرامی اش علیها السلام در پی حاجتی آمده بود، فردای آن روز ما زیر پارچه‌ای آرمیده بودیم که رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) لا به درب منزل آمد و فرمود: «السلام علیکم» ما ساکت ماندیم و، چون آرمیده بودیم، حیا کردیم که جواب دهیم، باز فرمود: «السلام علیکم» و باز ساکت ماندیم. دوباره رسول گرامی سلام داد وما ترسیدیم اگر جواب ندهیم، حضرتش صلی الله علیه وآله و سلم بازگردند -، زیرا شیوه آن بزرگوار چنین بود که سه مرتبه سلام می‌داد و اگر اذن دخول نمی‌شنید، باز می‌گشت - بنابراین من گفتم: «و علیک السلام یا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)»، حضرت داخل شد و بی درنگ بالای سر ما نشست و فرمود: فاطمه جان: دیروز چه خواسته‌ای از پدر داشتی؟ من ترسیدم اگر جواب ندهیم، حضرت (صلی الله علیه و آله و سلم) برخیزند، پس سرم را بیرون آورده و گفتم: یا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) من بیان می‌کنم... حضرت فرمود: آیا می‌خواهید چیزی که از خادم برای شما بهتر است یادتان دهم؟ به هنگام خواب ۳۳ بار «سبحان الله»، ۳۳ بار «الحمدلله» و ۳۴ بار «الله اکبر» بگویید، در این هنگام حضرت زهرا (سلام الله علیها) سر خویش بیرون آورد دو، سه مرتبه گفت: آنچه خدا و رسولش بخواهند، می‌پذیرم.
این روایت به زیبایی تمام، اطاعت مداری را در زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) نشان می‌دهد، به گونه‌ای که با تمام سختی‌هایی که حضرت علی ال از زندگی آن بانوی نمونه بیان می‌فرماید، حضرتش و با یک جمله پدر راضی می‌شود و هیچگونه اعتراضی نمی‌نماید؛ و بحث رضایت حضرت زهرا (سلام الله علیها) به خواسته رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در موارد دیگری از زندگی وی نیز به چشم می‌خورد.
آنگاه که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نسبت به ازدواج حضرت فاطمه (علیها السلام) به وی فرمود: «دخترم فاطمه! پسرعمویت على علیه السلام از تو خواستگاری نموده است پاسخ تو چیست؟» حضرت فاطمه (علیها السلام) به پدر احترام کرد و عرضه داشت: «نظر شما چه می‌باشد؟» پیامبر فرمود: «أذن الله فیه من السماء»: خداوند از آسمان اجازت فرمود. حضرت زهرا (سلام الله علیها) پاسخ داد: «رضیت بما رضی الله لی و رسوله.»: خشنودم به آنچه که خدا و پیامبر او برای من رضایت دادند؛ و آنگاه که برخی زنان قریش حضرت زهرا (سلام الله علیها) را سرزنش میکردند که پدرش او را با مردی فقیر شوهر داده است، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به نزول جبرئیل ال در این باره اشاره فرموده که آمده و آورده: «.. یا محمد! إن الله عزوجل إطلع إلى الأرض اطلاعة، فاختار منها من الرجال علیا علیه السلام و من النساء فاطمة سلام الله علیها فزوج فاطمة من على، فرفعت [فاطمة]رأس‌ها و تبسمت بعد بکائها، و قالت: رضیت بما رضی الله و رسوله» و ادامه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به بیان ویژگی‌های حضرت علی (علیه السلام) پرداختند و این مسأله تا آنجا پیش رفت که حضرت زهرا (سلام الله علیها) از شوق از جایش خویش برخاست و فرمود: «رضیت بالله ربا و بک یا أبتاه نبیا و بابن عمى بعلا و ولیا.» خشنودم که خدا پروردگار من، و تو‌ای پدر، پیامبر من، و پسرعمویم (علیه السلام) شوهر و امام من است؛ و در روایتی دیگر آمده که حضرت فاطمه (علیها السلام) در امر ازدواج خویش نظر رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) را بر دیدگاه خویش ترجیح داده و می۔ فرماید:
و آنگاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به بیان فضایل و خصلت‌ها الهی حضرت على علیه السلام پرداختند، به گونه‌ای که در پایان روایت چنین آمده: «.. فقالت فاطمة: یا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) ما أختار علیه أحدا من أهل الأرض، فزوج‌ها رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)
حضرت فاطمه (علیها السلام) گفت:ای رسول خدا! هیچ کس از زمینیان را بر علی علیه السلام ترجیح نمیدهم، و رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) عقد را جاری فرمود.
در روایات فوق نکات بسیاری برای شیوه رفتاری والدین با فرزندانشان در امر ازدواج یافت می‌شود، ولی آنچه ما پیگیر آن بودیم همان عنایت حضرت فاطمه (علیها السلام) به دیدگاه‌ها و نظرات رسول گرامی اسلام او بود که به خوبی قابل استفاده می‌باشد.
از دیگر مواردی که حضرت زهرا (سلام الله علیها) رسول گرامی را مقدم می‌دارد، مسئله فدک است؛ وقتی آیه (وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ) نازل شد، جبرئیل به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) عرض کرد: «أعط فاطمة فدکا» فدک را به فاطمه (علیها السلام) عطا کن...، پیامبر اسلام از نزول آیه و امر الهی را به فاطمه زهرا (سلام الله علیها) ابلاغ فرمود و ادامه داد: «فیمنعوک إیاه من بعدی» پس از من آنرا غصب و از دست تو می‌گیرند حضرت زهرا (سلام الله علیها) فرمود: «لست أحدث فی‌ها حدثا و أنت حى، أنت أولی بی من نفسی و مالی لک، .. أنفذ فی‌ها أمرک»ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)! تا زنده‌ای من هرگز در فدک تصرفی نخواهم کرد. تو بر من سزاوارتری و اموال من، مال تو است، اما برای اثبات حق من در فدک، مدرک و سند آن را محکم و استوار فرما آنگاه رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم مردم را در منزل خویش جمع کرد و حکم الهی را به همگان ارائه فرمود.
نقل ماجرای فوق در کتاب مناقب ابن شهر آشوب چنین است: «.. فنزل: (و آت ذا القربی حقه) قال: و ما هو؟ قال: أعط فاطمة فدکا.. فحمل الیها النبی ما أخذ منه و أخبر‌ها بالآیة، فقالت: و لست أحدث فی‌ها حدثا و أنت حی، أنت اولی بی من نفسی ومالی لک، فقال: أکره أن یجعلو‌ها علیک سبة (العار) فیمنعوک ایا‌ها من بعدی فقالت: أنفذ فی‌ها أمرک، فجمع الناس إلى منزل‌ها و أخبرهم أن هذا المال لفاطمة فغرقه فیهم، و کان کل سنة کذلک و یأخذ منه قوتها، فلما دنا وفاته دفعه الیها.»
آنچه گذشت گوشه‌هایی از اطاعت نبوی در سیره رفتاری حضرت زهرا است (سلام الله علیها)، که هر یک می‌تواند الگویی مناسب در این روزگار برای پیروان واقعی آن بانوی کریمه باشد.
محور سوم: اطاعت علوی
آخرین محوری که در بحث اطاعت در این مختصر به آن اشاره می‌رود، اطاعت پذیری حضرت زهرا (سلام الله علیها) از حضرت علی علیه السلام می‌باشد؛ که در این محور نیز ابتدا به شناخت حضرت فاطمه (علیها السلام) از امام خویش باید اشاره کرد.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) و ویژگی‌ها حضرت علی علیه السلام در اسلام را چنین برمی شمرد:
- کلما أوقدوا نارا للحرب أطفا‌ها الله أو نجم قرن الشیطان أو فغرت فاغرة من المشرکین أخاه فی لهواتها، فلا ینکفئ حتى یطأ صماخ‌ها بأخمصه و یخمد لقب‌ها بسیفه، مکدودا فی ذات الله، مجتهدا فی أمر الله، قریبا من رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)، سیدا فی أولیاء الله، مشمرا، ناصحا مجدا، کادحا، لا تأخذه فی الله لومة لائم...» هر گاه آتش جنگ برافروختند، خدا خاموش کرد، یا هر هنگام که شاخ شیطان سر برآورد، یا اژد‌هایی از مشرکین، دهان باز کرد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) برادرش علی بن ابیطالب علیه السلام را در کام اژد‌ها و شعله‌های فتنه‌ها افکند و على هم باز نمی‌گشت، مگر آن که سر سرکشان را پایمال شجاعت خود می‌گردانید، و آتش آن‌ها را با آب شمشیرش خاموش می‌کرد.
على علیه السلام آبدیده از تلاش فراوان در راه خدا، کوشش گر خستگی ناپذیر در امر خدا، نزدیک و خویشاوند رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، سید و سروری از اولیای خدا، همواره دامن به کمر زده، نصحیت کننده، و تلاش کننده در راه خداست، که در راه خدا از سرزنش ملامت گران پروایی نداشت.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) با این شناخت و معرفت از حضرت علی علیه السلام با وی زندگی می‌کرده است و این دیدگاه خود بیانگر اطاعت۔ پذیری والای حضرت زهرا (سلام الله علیها) از حضرت علی علیه السلام باشد و اینک به گوشه‌هایی از این اطاعت‌ها اشاره می‌رود:
الف) بعد از رحلت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و وقایع رخ داده، حضرت زهرا (سلام الله علیها) دست به برخی رفتارهای سیاسی در دفاع از عقیده خویش درباره ولایت حضرت علی علیه السلام زد، که یکی از آن‌ها صحبت نکردن با عاملان اصلی آن وقایع یعنی ابوبکر و عمر بود: «و الله لا أکلمکما من رأسی کلمه حتى ألقى ربی، فأشکونکما إلیه بما صنعتما به و بی و ارتکبتما منی» سوگند به خدا! بعد از این با شما دو نفر حتی یک کلمه نیز سخن نمی‌گویم، تا به ملاقات خدا بشتابم و شکایت شما دو نفر را به خدا می‌برم، و توضیح خواهم داد که شما با خدا و دین او و با من چه کردید و چه اعمالی را مرتکب شدید.
سران سقیفه برای جلب افکار عمومی مردم به فکر چاره افتادند، تا به گونه‌ای از حضرت زهرا (سلام الله علیها) دلجویی نمایند و اجازه ملاقات می‌خواستند و تظاهر به جبران اشتباهات میکردند.
اما حضرت فاطمه (علیها السلام) و در تداوم مبارزه همه جانبه خویش، هرگونه پیشنهادی را رد می‌نمود و موضع اعتراض یا سکوت و بیزاری را ادامه می‌داد، تا اینکه روزی امام علی علیه السلام وارد منزل شد و فرمود: «أیت‌ها الحرة: فلان و فلان بالباب یریدان أن یسلما علیک فما تریدین؟» فاطمه جان: ابوبکر و عمر پشت درب خانه، منتظر اجازه ورود می‌باشند. تا نظر شما چه باشد؟ حضرت زهرا (سلام الله علیها) در برابر شوهر خویش فرمود: «البیت بیتک، و الحرة زوجتک، فأفعل ما تشاء» على جان! خانه، خانه توست. من همسر تو هستم، هر آنچه می‌خواهی انجام ده.
در این روایت، حضرت فاطمه (علیها السلام) با وجود اینکه خود معصوم و عاری از خطا و اشتباه است، ولی از امام خویش اطاعت سیاسی دارد و سخن خویش را نادیده می‌انگارد و اطاعت محض خویش از، ولی زمان را اعلام می‌دارد و البته که حضرت زهرا (سلام الله علیها) از ابتدا براساس موضع شخصی خویش سوگند یاد کرده بود که «من رأسی» و از جانب خودم با آن دو نفر کلامی نمی‌گویم؛ ولی و اگر دستور حضرت علی علیه السلام به میان آورد، مسأله متفاوت خواهد شد.
بحث اطاعت سیاسی از حاکم جامعه اسلامی در هر عصر و زمانی لازم است؛ و بیش از همه بر بزرگان و سرآمدان سیاسی جامعه اسلامی است که دیدگاه سیاسی رهبر جامعه اسلامی را بر عقیده خویش مقدم دارند و در برابر وی صف آرایی نداشته باشند.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) و ویژگی‌ها حضرت علی علیه السلام در اسلام را چنین برمی شمرد:
- کلما أوقدوا نارا للحرب أطفا‌ها الله أو نجم قرن الشیطان أو فغرت فاغرة من المشرکین أخاه فی لهواتها، فلا ینکفئ حتى یطأ صماخ‌ها بأخمصه و یخمد لقب‌ها بسیفه، مکدودا فی ذات الله، مجتهدا فی أمر الله، قریبا من رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)، سیدا فی أولیاء الله، مشمرا، ناصحا مجدا، کادحا، لا تأخذه فی الله لومة لائم...» هر گاه آتش جنگ برافروختند، خدا خاموش کرد، یا هر هنگام که شاخ شیطان سر برآورد، یا اژد‌هایی از مشرکین، دهان باز کرد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) برادرش علی بن ابیطالب علیه السلام را در کام اژد‌ها و شعله‌های فتنه‌ها افکند و على هم باز نمی‌گشت، مگر آن که سر سرکشان را پایمال شجاعت خود می‌گردانید، و آتش آن‌ها را با آب شمشیرش خاموش می‌کرد.
على علیه السلام آبدیده از تلاش فراوان در راه خدا، کوشش گر خستگی ناپذیر در امر خدا، نزدیک و خویشاوند رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، سید و سروری از اولیای خدا، همواره دامن به کمر زده، نصحیت کننده، و تلاش کننده در راه خداست، که در راه خدا از سرزنش ملامت گران پروایی نداشت.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) با این شناخت و معرفت از حضرت علی علیه السلام با وی زندگی می‌کرده است و این دیدگاه خود بیانگر اطاعت۔ پذیری والای حضرت زهرا (سلام الله علیها) از حضرت علی علیه السلام باشد و اینک به گوشه‌هایی از این اطاعت‌ها اشاره می‌رود:
الف) بعد از رحلت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و وقایع رخ داده، حضرت زهرا (سلام الله علیها) دست به برخی رفتارهای سیاسی در دفاع از عقیده خویش درباره ولایت حضرت علی علیه السلام زد، که یکی از آن‌ها صحبت نکردن با عاملان اصلی آن وقایع یعنی ابوبکر و عمر بود: «و الله لا أکلمکما من رأسی کلمه حتى ألقى ربی، فأشکونکما إلیه بما صنعتما به و بی و ارتکبتما منی» سوگند به خدا! بعد از این با شما دو نفر حتی یک کلمه نیز سخن نمی‌گویم، تا به ملاقات خدا بشتابم و شکایت شما دو نفر را به خدا می‌برم، و توضیح خواهم داد که شما با خدا و دین او و با من چه کردید و چه اعمالی را مرتکب شدید.
سران سقیفه برای جلب افکار عمومی مردم به فکر چاره افتادند، تا به گونه‌ای از حضرت زهرا (سلام الله علیها) دلجویی نمایند و اجازه ملاقات می‌خواستند و تظاهر به جبران اشتباهات میکردند.
اما حضرت فاطمه (علیها السلام) و در تداوم مبارزه همه جانبه خویش، هرگونه پیشنهادی را رد می‌نمود و موضع اعتراض یا سکوت و بیزاری را ادامه می‌داد، تا اینکه روزی امام علی علیه السلام وارد منزل شد و فرمود: «أیت‌ها الحرة: فلان و فلان بالباب یریدان أن یسلما علیک فما تریدین؟» فاطمه جان: ابوبکر و عمر پشت درب خانه، منتظر اجازه ورود می‌باشند. تا نظر شما چه باشد؟ حضرت زهرا (سلام الله علیها) در برابر شوهر خویش فرمود: «البیت بیتک، و الحرة زوجتک، فأفعل ما تشاء» على جان! خانه، خانه توست. من همسر تو هستم، هر آنچه می‌خواهی انجام ده.
در این روایت، حضرت فاطمه (علیها السلام) با وجود اینکه خود معصوم و عاری از خطا و اشتباه است، ولی از امام خویش اطاعت سیاسی دارد و سخن خویش را نادیده می‌انگارد و اطاعت محض خویش از، ولی زمان را اعلام می‌دارد و البته که حضرت زهرا (سلام الله علیها) از ابتدا براساس موضع شخصی خویش سوگند یاد کرده بود که «من رأسی» و از جانب خودم با آن دو نفر کلامی نمی‌گویم؛ ولی و اگر دستور حضرت علی علیه السلام به میان آورد، مسأله متفاوت خواهد شد.
بحث اطاعت سیاسی از حاکم جامعه اسلامی در هر عصر و زمانی لازم است؛ و بیش از همه بر بزرگان و سرآمدان سیاسی جامعه اسلامی است که دیدگاه سیاسی رهبر جامعه اسلامی را بر عقیده خویش مقدم دارند و در برابر وی صف آرایی نداشته باشند.
این پرده در تاریخ زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) اطاعت محض از مولا و سرور خویش را به نمایش می‌گذارد؛ اطاعتی که همواره در مسیر خواسته‌های معشوق خویش است و تا پایان راه با وی عهدی دیرین دارد؛ عهدی که همگان در زندگی خویش بدان محتاجیم و بایست در رسیدن به آن، به بانوی نمونه اسلام حضرت زهرا (سلام الله علیها) تأسی کنیم.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) در وصیت به حضرت علی علیه السلام بر اطاعت۔ مداری خویش تکیه می‌کند و می‌فرماید: «یا ابن عم ما عهدتنی کاذبة ولا خائنه و لا خالفتک منذ عاشرتنی»ای پسر عمو! هیچ وقت مرا دروغگو و خیانت کار ندیده ای، و از زمانی که با من زندگی کردی، با تو مخالفت نکرده ام.
حضرت علی علیه السلام نیز فرمود: «معاذ الله! أنت أعلم بالله و ابر و أتقی و آکرم و أشد خوفا من الله، من أن أوبخک بمخالفتی»پناه به خدا! تو عالم‌تر به خدا و نیکوکارتر و پرهیزگارتر و گرامی‌تر و ترسان‌تر از خدایی، از اینکه من تو را به نافرمانی از خود سرزنش کنم.
اطاعت مداری در زندگی حضرت فاطمه (علیها السلام) از همان ابتدای زندگی مشترک وی با حضرت علی علیه السلام مورد توجه و عنایت شوهر گرامی اش بوده است به گونه‌ای که فردای عروسی وقتی رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) اول از حضرت علی درباره همسرش حضرت فاطمه (علیها السلام) می‌پرسد، جواب حضرت علی بر مدار مطیع بودن همسر خویش است: «فسأل (صلی الله علیه و آله و سلم) علیا: کیف وجدت أهلک؟ قال: نعم العون على طاعة الله و سأل فاطمة قالت: خیر بعل» حضرت فاطمه (علیها السلام) از منظر حضرت علی علیه السلام یار و یاوری نیکو برای اطاعت کردن از خداوند است؛ همان گونه که رفتار و سیره آن بانو امروز برای عاشقانش الگوی نیک در مسیر طاعت الهی است و چنگ زدن به دامان آن بزرگوار، یاور شایسته‌ای برای پیمودن راه حقیقت است.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) همان گونه که در اطاعت از همسر خویش کوشا بود در حمایت از حضرت علی علیه السلام نیز پیشگام بود و وی را قبله آمال خویش می‌دانست؛ زیرا از رسول گرامی اسلام نه شنیده بود که: «مثل الإمام مثل الکعبة إذ تؤتی ولا تأتی» مثل امام مانند کعبه است؛ مردم باید در اطراف آن طواف کنند، نه آنکه کعبه دور مردم طواف نماید.
على اسـت کعبه و بیت گلیـن اوسـت مطاف
و در آن مطاف گلین، فاطمه است غرق طواف
طواف اول زهرا به حفظ حیدر بود
شروع از وسط حجره تا دم در بود
کسی که رکن حرم، خشتی از حیاتش بود
طـواف دوم او بـیـن درد و آتــش بــود
طواف سوم او جان به کتف نهادن بود
دم از علـی زدن و پشت در فتادن بود
طـواف چـهارم او شـعله بر جگر میـزد
نفس شمرده شمرده به پشت در میزد
طواف پنجم او شد شهادت پسرش
که گشت در بر مادر فدایی پـدرش
به امید آنکه این مختصر مورد قبول بانوی دو عالم حضرت زهرا (سلام الله علیها) قرار گیرد و همگان را در پیمودن مسیر اطاعت یاری رساند و از شفاعت خویش بهره‌مند فرماید و این نوشته بتواند گامی باشد در آشنایی بیشتر با حضرت فاطمه (علیها السلام) انشاء الله؛ هر چند که امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «إنما سمیت فاطمة لأن الخلق طموا عن معرفتها» ؛ وی را فاطمه (علیها السلام) نامیدند؛ زیرا مردم از شناخت حقیقی وی عاجزند.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) در وصیت به حضرت علی علیه السلام بر اطاعت۔ مداری خویش تکیه می‌کند و می‌فرماید: «یا ابن عم ما عهدتنی کاذبة ولا خائنه و لا خالفتک منذ عاشرتنی»ای پسر عمو! هیچ وقت مرا دروغگو و خیانت کار ندیده ای، و از زمانی که با من زندگی کردی، با تو مخالفت نکرده ام.
حضرت علی علیه السلام نیز فرمود: «معاذ الله! أنت أعلم بالله و ابر و أتقی و آکرم و أشد خوفا من الله، من أن أوبخک بمخالفتی»پناه به خدا! تو عالم‌تر به خدا و نیکوکارتر و پرهیزگارتر و گرامی‌تر و ترسان‌تر از خدایی، از اینکه من تو را به نافرمانی از خود سرزنش کنم.
اطاعت مداری در زندگی حضرت فاطمه (علیها السلام) از همان ابتدای زندگی مشترک وی با حضرت علی علیه السلام مورد توجه و عنایت شوهر گرامی اش بوده است به گونه‌ای که فردای عروسی وقتی رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) اول از حضرت علی درباره همسرش حضرت فاطمه (علیها السلام) می‌پرسد، جواب حضرت علی بر مدار مطیع بودن همسر خویش است: «فسأل (صلی الله علیه و آله و سلم) علیا: کیف وجدت أهلک؟ قال: نعم العون على طاعة الله و سأل فاطمة قالت: خیر بعل» حضرت فاطمه (علیها السلام) از منظر حضرت علی علیه السلام یار و یاوری نیکو برای اطاعت کردن از خداوند است؛ همان گونه که رفتار و سیره آن بانو امروز برای عاشقانش الگوی نیک در مسیر طاعت الهی است و چنگ زدن به دامان آن بزرگوار، یاور شایسته‌ای برای پیمودن راه حقیقت است.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) همان گونه که در اطاعت از همسر خویش کوشا بود در حمایت از حضرت علی علیه السلام نیز پیشگام بود و وی را قبله آمال خویش می‌دانست؛ زیرا از رسول گرامی اسلام نه شنیده بود که: «مثل الإمام مثل الکعبة إذ تؤتی ولا تأتی» مثل امام مانند کعبه است؛ مردم باید در اطراف آن طواف کنند، نه آنکه کعبه دور مردم طواف نماید.
على اسـت کعبه و بیت گلیـن اوسـت مطاف
و در آن مطاف گلین، فاطمه است غرق طواف
طواف اول زهرا به حفظ حیدر بود
شروع از وسط حجره تا دم در بود
کسی که رکن حرم، خشتی از حیاتش بود
طـواف دوم او بـیـن درد و آتــش بــود
طواف سوم او جان به کتف نهادن بود
دم از علـی زدن و پشت در فتادن بود
طـواف چـهارم او شـعله بر جگر میـزد
نفس شمرده شمرده به پشت در میزد
طواف پنجم او شد شهادت پسرش
که گشت در بر مادر فدایی پـدرش
به امید آنکه این مختصر مورد قبول بانوی دو عالم حضرت زهرا (سلام الله علیها) قرار گیرد و همگان را در پیمودن مسیر اطاعت یاری رساند و از شفاعت خویش بهره‌مند فرماید و این نوشته بتواند گامی باشد در آشنایی بیشتر با حضرت فاطمه (علیها السلام) انشاء الله؛ هر چند که امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «إنما سمیت فاطمة لأن الخلق طموا عن معرفتها» ؛ وی را فاطمه (علیها السلام) نامیدند؛ زیرا مردم از شناخت حقیقی وی عاجزند.
نظر شما