سجده زیارت عاشورا چه حکمی دارد؟

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، بسیاری از مومنین و شیعیان در مواجهه با این فراز زیبای زیارت عاشورا به خاطر حفظ نبودن متن زیارت یا در دسترس نبودن مُهر یا شرایط نا مناسب با سجده پایانی زیارت مشکل دارند. اغلب این بخش را بدون سجده می‌خوانند یا به جای سجده بر روی مهر، مهر را با دست روی پیشانی می‌گذارند و ذکر را می‌خوانند. در این رابطه می‌توان توضیح داد که اصل زیارت عاشورا و سجده و نماز پس از آن مستحب است نه واجب، پس سجده پایانی این زیارت بسیار زیبا در حد یک توصیه استحبابی است و بر شیعیان علاقه‌مند به زیارت عاشورا واجب نیست که حتماً بخش پایانی را در حالت سجده قرائت کنند.

بیشتر بخوانید: کسب ثروت های مادی و معنوی از منظر دین + فیلم

در پایان زیارت عاشورا، فرازی با معنا وجود دارد که به صورت سجده می‌باشد. البته این زیارت در ابتدا، توسط حدیث قدسی بر پیامبر (ص) وارد شد، بدون سجده بود و سجده بعد از روز عاشورا به آن اضافه شد. وارد شده است که وقتی در روز عاشورا، پیشانی امام حسین (ع) به خاک افتاد حضرت این فراز انتهایی را شروع کرد و فرمود «اللَّهُمَّ لَک الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکرِینَ» به همین دلیل این فراز را در حال سجده می‌خوانیم.

فراز سجده دار زیارت عاشورا و ترجمه
«اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکِرِینَ لَکَ عَلَی مُصَابِهِمْ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی عَظِیمِ رَزِیَّتِی اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی شَفَاعَةَ الْحُسَیْنِ یَوْمَ الْوُرُودِ وَ ثَبِّتْ لِی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَکَ مَعَ الْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِ الْحُسَیْنِ الَّذِینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَیْنِ علیه السلام‏»
ترجمه:
"خدایا مخصوص تو است ستایش سپاسگزاران تو بر مصیبت زدگی آنها، ستایش خدای را بر بزرگی مصیبتم. خدایا روزیم گردان شفاعت حسین (ع) را در روز ورود (به صحرای قیامت) و ثابت بدار گام راستیم را در نزد خودت با حسین (ع) و یاران حسین، آنانکه بی دریغ جان خود را در راه حسین (ع) دادند. "

زمانی می‌توان از تمام آثار مطلوب و ثواب یک عبادت، دعا یا زیارت مستحبی بهره‌مند شد که دقیقا طبق دستوری که ائمه اطهار فرموده اند عمل کنیم. در غیر این صورت اگرچه این عمل عبادی یا زیارتی ما توفیقات بسیاری به همراه خود دارد و قطعاً ثواب زیادی نزد پروردگار دارد، اما باز هم می‌توان با پیروی از دستورات و توصیه‌های معصومین این آثار مطلوب را به حد کمال رساند.
پس سجده زیارت عاشورا واجب نیست، اما طبق توصیه ائمه مستحب است. ذکر سجده در زیارت عاشورا برای هیچ یک از خواننده و شنونده‌ای واجب نیست، بنابراین اگر کسی این ذکر را برای شما بخواند سجده بر خود او واجب نمی‌شود.
در سجده مستحبی، همین که انسان حالت سجده داشته باشد کافی است و مراعات شرایط سجده واجب، لازم نیست؛ اما نسبت به محلی که پیشانی بر آن قرار می‌گیرد، اختلاف نظر است، بعضی از فق‌ها [آیات عظام خامنه‌ای و سیستانی، صافی گلپایگانی، هادوی تهرانی]می‌گویند، لازم نیست سجده بر مُهر و یا چیزی که سجده بر آن صحیح است، باشد. ولی برخی [آیات عظام نوری و مکارم شیرازی]دیگر رعایت این شرط را لازم می‌دانند.

احکام سجده زیارت عاشورا:
غسل جنابت به خودی خود مستحب است و برای خواندن نماز واجب و مانند آن واجب می‌شود. ولی برای نماز میت و سجده شکر و سجده‌های واجب قرآن غسل جنابت لازم نیست. (رساله آیت الله خامنه ای، مسئله ۳۵۷)
حکم خواندن زیارت عاشورا در زمان قاعدگی چیست؟

نظر آیت الله خامنه‌ای: اشکالی ندارد.

نظر آیت الله مکارم شیرازی: خواندن دعا‌ها و زیارات و انجام سجده و فرستادن صلوات و سایر اذکار به طور کلی مانعی ندارد.
نظر آیت الله سیستانی: اشکال ندارد.

آیا سجده زیارت عاشورا براى خانم هایى که عذر شرعى دارند، جایز است؟
اشکال ندارد.
آیا سجده زیارت عاشورا باید رو به قبله باشد و باید وضو داشته باشیم؟
خیر لازم نیست.
اگر هنگام خواندن زیارت عاشورا، مُهر برای سجده پیدا نشود، چه باید کرد؟
به قصد رجا به هر صورت که می‌تواند، سجده کند.
آیا برای انجام سجده زیارت عاشورا باید وضو داشته باشید؟
خیر، لازم نیست، اما مستحب است که هنگام خواندن دعا، سجده داشته باشید.
آیا درسجده‌های مستحب (مانند سجده زیارت عاشورا) باید تمام شرائط سجده نماز رعایت شود؟ اگر این سجده بدون مهر انجام شود صحیح است؟
نظر آیت الله خامنه‌ای: در سجده مستحبی مراعات آنچه برای سجده واجب ذکر شده لازم نیست، و لازم نیست سجده بر مهر و یا چیزی که سجده بر آن صحیح است باشد.
نظر آیت الله مکارم شیرازی: در این گونه سجده‌ها رعایت تمام شرایط سجده لازم نیست، اما باید به چیزی که سجده بر آن صحیح است، سجده کند.
نظر آیت الله سیستانی:خیر، سجده صحیح است.
نظر آیت الله نوری همدانی:سجده باید بر ما یصح علیه السجود باشد، ولی سایر شرائط ظاهراً لازم نیست.
نظر آیت الله صافی گلپایگانی:مجرد گذاردن پیشانی بر زمین کافی است.
نظر آیت الله هادوی تهرانی:درسجده‌های مستحب لازم نیست تمام شرائط سجده‌ی نماز رعایت گردد؛ هر چند بهتر است رعایت شود.
بله صحیح است.
شرایط لازم برای انجام سجده زیارت عاشورا چیست؟
در سجده‌های واجب قرآن و در سجده مستحبی باید مواضع هفتگانه روی زمین قرار گیرد و پیشانی بر چیزی که سجده بر آن صحیح است قرار گیرد، اما رو به قبله بودن و طهارت و رعایت حجاب در این سجده لازم نیست. (تحریرالوسیله، ۴ جلدی، چ ۸۶، ج ۱، ص ۳۲۳ مسأله ۶)
همچنین در موقع گفتن ذکر مستحب (ذکر سجده زیارت عاشورا) اگر آن را به قصد ذکری که برای سجده دستور داده اند، بگوید آرام بودن بدن لازم است. (توضیح المسائل امام (ره)، ص ۱۵۳، مسأله ۱۰۵۰)
منبع : بیتوته