بررسی بایسته‌ها و ضرورت‌های توسعه جریان حفظ قرآن کریم

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، نشست هم‌اندیشی استادان عرصه حفظ قرآن کریم استان تهران، با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدجواد زهرایی رئیس اداره کل تبلیغات اسلامی استان تهران، حجت‌الاسلام اسماعیل کاظمی رئیس اداره قرآنی تبلیغات اسلامی استان تهران و اساتید و حافظان قرآن محمد خواجه‌پیری، محمد خواجوی، معتز آقایی، امیر آقایی، احمد ابوالقاسمی، محمدمهدی بحرالعلوم، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدحسین طباطبایی (علم‌الهدی)، حسین طرقی، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد میریحیی، هادی اسلامی، محمود نوروزی، مجتبی علیرضالو و خانم‌ها زهره بنی‌علی، غصون مسلمی و... به میزبانی اداره کل تبلیغات اسلامی استان تهران برگزار شد.

*جریان حفظ قرآن به شکل شبکه‌ای است
حجت‌الاسلام والمسلمین اسماعیل کاظمی مدیر امور قرآنی اداره کل تبلیغات اسلامی استان تهران در ابتدای این نشست با اشاره به ضرورت امتداد جریان حفظ قرآن در استان تهران و دیگر استان‌های کشور، گفت: اجتماع حافظان قرآن کریم استان تهران با استقبالی بالغ بر پنج هزار نفر برگزار شد، به طوری که مانند این اجتماع را در حوزه قرآنی تاکنون نداشته‌ایم.

وی افزود: این استقبال نشان داد که جریان حفظ قرآن به شکل شبکه‌ای وجود دارد، اما سؤال این است که اگر قرار است جریان حفظ در کشور رقم بخورد، باید به چه شکلی این جریان را ادامه داد؟ لذا در این زمینه نظر اساتید حفظ قرآن در کشور می‌تواند راهگشا و مؤثر باشد.

مدیر امور قرآنی اداره کل تبلیغات اسلامی استان تهران با اشاره به درخواست استان‌های دیگر برای برگزاری اجتماع حافظان، تصریح کرد: بر همین اساس باید به این فکر کنیم که این جریان‌سازی به چه شکلی پیاده شود. به همین جهت نیازمند دریافت نظرات و پیشنهادهای چهره‌های شاخص این حوزه برای رفع این دغدغه هستیم.

در ادامه این نشست محمد خواجوی، از اساتید و پیشکسوتان قرآنی کشور با بیان اینکه اجتماع حافظان قرآن را باید با نام تجدید میثاق حافظان قرآن نامگذاری کرد، گفت: این اجتماع باید دارای ویژگی‌هایی همچون میسور بودن، مقبول بودن و مطلوب بودن باشد تا شاهد موفقیت کار باشیم.

وی اظهار کرد: بهره نگرفتن از حفاظ قرآن در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و توجیه نکردن حفاظ برای ایفای نقش کلیدی در جامعه از جمله موارد مهم در شکل نگرفتن جریان حفظ قرآن در کشور هستند، همچنین نبود مشوق‌های لازم در ارتباط با حفظ عمومی، اثربخش نبودن فعالیت‌های حفاظ در رخداد‌ها و جریانات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و فقدان اطلاع‌رسانی و تبلیغات کافی در این عرصه از دیگر موارد است.

این پیشکسوت قرآنی کشور اضافه کرد: در این زمینه چند کار مهم می‌توانیم انجام دهیم، ابتدا باید بستر همه فعالیت‌هایی را که امروز برای ما فراهم است  توسعه و تقویت کنیم و در ادامه قوانینی که برای گسترش این عرصه در حال حاضر موجود است به سقف و حد اعلای خود برسانیم.

همچنین احمد ابوالقاسمی، قاری بین‌المللی کشورمان در این نشست با اشاره به اینکه مشکل ما این است که حفاظ هیچ ارتباطی با جامعه ندارند، گفت: باید ببینیم که حفاظ چگونه می‌توانند با جامعه ارتباط بگیرند، باید کاری کنیم که جامعه پذیرای مهارت و تخصص حفاظ قرآن باشد. باید ببینیم جامعه مخاطب حفاظ چه کسانی هستند و تا به نتیجه برسیم.

* صدا و سیما در زمینه ارتباط حفاظ قرآن با جامعه، کاملاً پرت و دور است
قاری بین‌المللی کشورمان افزود: حفاظ مانند هواپیما‌های بلند‌پروازی هستند که باندی برای فرود ندارند، تنها راه نجات این است که مردم، قرآن را بار‌ها بشنوند و این هم به دست یک گروه و چند گروه محقق نمی‌شود. صدا و سیمای ما در این زمینه کاملاً پرت و دور است.

وی تصریح کرد: پیشنهاد می‌دهم حفاظ سفرنامه حفظ بنویسید که نگاه حفاظ را به مردم نشان دهیم و مردم با سبک زندگی حفاظ آشنا شوند. حفظ قرآن از الزامات جامعه ما از تأکیدات مقام معظم رهبری است، اما باید جامعه‌ای را که از قرآن دور شده است ابتدا با قرآن آشنا کنیم و بعد به موضوع حفظ بپردازیم.

ابوالقاسمی گفت: در موضوع انگیزشی باید به جایی برسیم که حافظان ما احساس مفید بودن در جامعه داشته باشند. اگر بتوانیم بازار کاری ایجاد کنیم، البته نه به معنای اینکه حفاظ از آن منبع درآمد داشته باشند بلکه باید اثربخشی و وجود خود را در جامعه احساس کنند، در این زمینه موفق خواهیم بود.

* هیچ ارتباطی بین جامعه ما و حفاظ نیست
این استاد قرآنی کشورمان با بیان اینکه متأسفانه هیچ ارتباطی میان جامعه ما و حفاظ نیست، اضافه کرد: این اشکال از حفاظ نیست بلکه ما نتوانسته‌ایم این ارتباط را با جامعه ایجاد کنیم. تا زمانی که فکری برای نوع استفاده از حفاظ قرآنی در اجتماع نشود، نمی‌توانیم موفق شویم. البته برگزاری اجتماع حافظان قرآن هم انگیزه خوبی ایجاد کرد که این توقعات را ایجاد کنیم.

در ادامه این نشست غصون مسلمی، استاد حفظ قرآن کریم گفت: ما باید عنوان حافظ قرآن را براساس آنچه قرآن می‌فرماید اصلاح کنیم  و تغییر دهیم. ما آماده‌ایم تا قرآن را حفظ کنیم و در سایه حفظ قرآن ایجاد مصونیت داشته باشیم. کسی که با مفهوم قرآن سر و کار داشته باشد قرآن حافظ او می‌شود.

استاد حفظ قرآن کریم با طرح این سؤال که باید ببینیم جایگاه حافظ در حکومت کجاست؟ اضافه کرد: باید به حفاظ ما در این عرصه بها داده شود. باید روش تدریس خود را در این عرصه تغییر دهیم و اساتید به قرآن‌آموزان خود خوراک فکری درستی دهند.

همچنین محمدمهدی بحرالعلوم، مسئول دبیرخانه ملی حفظ قرآن کریم در این نشست گفت: همایش حافظان قرآن نشان داد جریان حفظ قرآن در تهران زنده است و ما آن را به رخ کشیدیم ولو اینکه از این وضعیت راضی نیستیم و باید بیش از این کار کنیم. در تبلیغات، پوستر و... این همایش هیچ نام و نشان و یا آرمی از سازمان تبلیغات نبود و این شاهکار بود، درحالی که بودجه قابل توجهی برای آن در نظر گرفته شده بود و دست اندرکاران هیچ کدام تریبون نگرفتند و همه پشت پرده بودند. این همان چیزی است که جامعه می‌طلبد.

وی افزود: پیامی که از مردم به جریان حفظ مخابره شد، خیلی قوی‌تر از چیزی بود که ما از روی جایگاه آن را مخابره کردیم. خیلی از حفاظ به خاطر موضوع غزه، آماده بودند که نمودی در جریان سیاسی و بین‌المللی در کشور داشته باشند لذا باید از این ظرفیت استفاده کرد.

* ورود بخش مردمی به عرصه حفظ قرآن، برون داد مطلوبی خواهد داشت
مسئول دبیرخانه ملی حفظ قرآن کریم گفت: در زمینه حفظ قرآن آموزش عمومی، تخصصی، سنجش، گفتمان‌سازی، تبلور اجتماعی، حفظ قرآن در مساجد و عناوینی از این دست داریم که باید آن‌ها را احصا کرده و برای هر کدام از این عناوین مهم‌ترین اقدامات را اجرایی کنیم و در نهایت تقسیم کاری میان مردم ایجاد کنیم و اگر بخش مردمی وارد عرصه شوند برون‌داد مطلوبی را شاهد خواهیم بود.

* تعریف جایگاه اجتماعی برای حافظان قرآن
بحرالعلوم اظهار کرد: حسی را که از این اجتماع به وجود آمد باید سریعاً به میدان بیاوریم. باید این موج ایجاد شده را بیدار نگه داریم و اقدامات مؤثر و تقسیم کاری را برای این عرصه برنامه‌ریزی کنیم و کار را در جریان مردمی جا بیندازیم. البته باید تعریفمان را از حفظ قرآن یک بار دیگر بررسی و برای حافظان قرآن جایگاه اجتماعی و شئونات اجتماعی تعریف کنیم و در امامزادگان و مساجد ما باید از اساتید حفظ استفاده کنند.

* مشارکت حفاظ را در برنامه‌های قرآنی نداریم
معتز آقایی استاد حفظ قرآن کریم نیز دراین نشست با بیان اینکه متأسفانه حفاظ ما در برنامه‌های قرآنی مشارکت ندارند، گفت: چرا در کاروان قرآنی حج از حفاظ ما کم استفاده می‌شود و یا جلسات سنتی حفظ در تهران حمایت نمی‌شود؟ بهترین پایگاه‌های حفظ قرآن مساجد هستند به شرطی که امامان جماعت مساجد هم پای کار باشند و عوامل با این قصه همراه باشند.

* باید از ظرفیت بانوان در موضوع حفظ قرآن استفاده کنیم
وی افزود: باید از ظرفیت بانوان در موضوع حفظ قرآن استفاده کنیم. اما امروز مشارکت بانوان کجاست؟ متأسفانه بانوان ما در این عرصه دیده نمی‌شوند.

* برنامه‌های تولیدی در عرصه قرآنی خلاقیت ندارند
هادی اسلامی، مجری و حافظ قرآن کریم نیز در این نشست گفت: حفاظ قرآن ما در کشور تریبون ندارند و این از مسائل مهمی است که اقبال به حفظ در کشور را کم کرده است. باید در رسانه و فضای جامعه به سراغ تکریم حافظان قرآن برویم و توجهات را به این مسئله بیشتر کنیم. ما در فضای شبکه قرآن ده‌ها و صد‌ها برنامه تولیدی در این عرصه داشتیم، اما خلاقیتی که در این حوزه بتوانیم افراد را تشویق کنیم، نبوده است.

وی ادامه داد: در بسیاری از برنامه‌ها و محافل قرآن جایگاه حفاظ بسیار ضعیف دیده می‌شود و سؤال این است چرا به این جایگاه نرسیده‌ایم که حفاظ هم می‌توانند در برنامه‌ها جایگاه شان را پیدا کنند. امروز در تربیت دانش آموزان که بیش از ۱۰ درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهند، هنوز معلمان با الفبای ابتدایی قرآن و آموزش آن آگاه نیستند؛ لذا پرداختن بیشتر به این عرصه از ضروریات است. تا زمانی که مؤسسات قرآنی را مورد توجه و حمایت قرار ندهیم به جایی در این حوزه نمی‌رسیم لذا تا زمانی که این موضوعات حل نشود، این عرصه همچنان مغفول خواهد ماند.

محمود نوروزی، حافظ کل قرآن نیز در بخش دیگری از این نشست اظهار کرد: در مسابقات قطر که بنده در آن شرکت کردم، این کشور فقط برای حضور بنده در این مسابقات حدود ۸۰۰ میلیون تومان هزینه کرد. این مسابقات در سطح بسیار با کیفیت و از لحاظ امکانات بسیار ویژه برگزار شد. این درحالی است که در کشور ما این سطح پایین است.

حجت‌الاسلام محمدحسین طباطبایی، حافظ کل قرآن کریم نیز در این نشست با تأکید بر اینکه شکل برنامه‌های ما در رسانه امروز باید جذاب و مخاطب‌پسند باشد تا ناخودآگاه مخاطب جذب عرصه حفظ قرآن شود، گفت: ما برنامه‌های جذاب و مخاطب پسند نداریم و یا بسیار کم داریم. بایستی حکیمانه در این عرصه حرکت کنیم و از صدا و سیما گرفته تا نیرو‌های مسلح و آموزش و پرورش بخشی از کار را برعهده بگیرند.

وی اضافه کرد: متأسفانه در این سال‌ها از حفاظ در جامعه استفاده نمی‌شود، بسیار خوب می‌شود اگر حفاظ دیداری جداگانه با مقام معظم رهبری داشته باشند. در بحث استفاده از حفاظ نباید فقط متکی به تبلیغ بود و همه باید در کنار حفظ هم کار و تخصص دیگری در نظر بگیرند. مکالمه قرآنی در بین حفاظ کم است و این باید با برگزاری کلاس‌ها و دوره‌ها تقویت شود و خود را در گفتارمان ملزم به استفاده از قرآن کنیم. البته باید نظر دیگر اساتید حفظ را هم در این زمینه جمع‌آوری کنیم و از همه نظرات استفاده کنیم و هرکسی در حد توانش در این عرصه خدمت و فعالیت داشته باشد.

همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین زهرایی، رئیس اداره کل تبلیغات اسلامی استان تهران در پایان این نشست گفت: همه این اتفاقات در موضوع حفظ نتیجه زحمت جریان مردمی بوده است. قطعاً جریانات مردمی هم می‌توانند کار را به نحو احسن انجام دهند.

وی افزود: ما به دنبال این هستیم که با کمک اساتید، این جریان به شکل قوی‌تری استمرار پیدا کند. لازمه آن این است که بیشتر دور هم جمع شویم و کار را مسئله‌محور پیش ببریم. باید ببینیم چه خدمات و کار‌هایی می‌توانیم برای حفاظ انجام دهیم.

مهم‌ترین نکات و پیشنهادهای ارائه شده در این نشست به قرار زیر است:
- ضرورت پشتیبانی و تشویق‌های ویژه برای حفاظ
- ضرورت تربیت نیروی انسانی مأنوس با قرآن و حفظ
- کاربردی‌سازی حفظ قرآن در جامعه
- ضرورت برنامه‌سازی و تولیدات چندرسانه‌ای جذاب در این حوزه
- ضرورت انسجام در جامعه قرآنی
- احیای جلسات سنتی حفظ در سراسر کشور
- ضرورت تشکیل کارگروه‌های تخصصی حفظ در بخش‌های مختلف
- ادامه تولید برنامه‌هایی مانند برنامه محفل
- ضرورت ورود جدی آموزش و پرورش به موضوع حفظ قرآن
- ضرورت جریان‌سازی حفظ قرآن در کشور
- تربیت معلمان و شناسایی نخبگان حفظ قرآن در کشور