۲۴ آبان، سالروز ارتحال آیت الله محمد حسین طباطبایی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ مرکز آذربایجان شرقی سید محمدحسین در سال ۱۲۸۱ شمسی، در خاندان علم و تقوا در تبریز متولد شد.

مدت زیادی از تحصیل محمد حسین نمی‌گذشت که علاوه بر قرآن مجید، کتاب‌های گلستان، بوستان، اخلاق مصور، تاریخ معجم، ارشاد الحساب، نصابُ الصبیان و دیگر کتاب‌های متداول در مدارس آن روز را فرا گرفت.

خود علامه درباره دوران تحصیلش نوشته است: در اوایل تحصیل که به صرف و نحو اشتغال داشتم، علاقه زیادی به ادامه تحصیل نداشتم و از این رو هر چه می‌خواندم، نمی‌فهمیدم و ۴ سال به همین نحو گذراندم. پس از آن یک باره عنایت خدا دامن گیرم شده عوضم کرد و در خود یک نوع شیفتگی و بیتابی به تحصیل کمال، حس کردم.

به طوری که از همان روز تا پایان ایام تحصیل که تقریبا ۱۷ سال طول کشید، هرگز به تعلیم و تفکر درک خستگی و دلسردی نکردم و زشت و زیبای جهان را فراموش کردم و تلخ و شیرین حوادث، را برابر می‌پنداشتم.

علامه طباطبایی صرف و نحو و معانی و بیان را نزد مرحوم شیخ محمد علی سرابی آموخت و پس از آن سطوح عالی در فقه، اصول، فلسفه و کلام را در زادگاه خود تحصیل کرد.
وی از سال ۱۲۹۷ تا ۱۳۰۴ شمسی تمامی درس‌های مربوط به سطح را فراگرفت و با شور و شوق بسیاری کتاب‌های مربوط به ادبیات، فقه، اصول، کلام و معارف اسلامی را آموخت.

این دانشمند فرزانه ۱۱ سال در کنار مرقد امیرالمومنین علی بن ابی طالب (علیه السلام) علم آموخت و در این میان فقه، اصول، فلسفه، ریاضیات، رجال را از محضر استادانی همچون آیت الله نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، سید حسین بادکوبه‌ای، سید ابوالقاسم خوانساری، حجت، حاج میرزا علی ایروانی و میرزا علی اصغر ملکی یاد گرفت.

این عالم بزرگ در سال ۱۳۱۴ به زادگاهش برگشت و دوران ۱۰ ساله اقامتش در تبریز همراه با تدریس و تألیف سپری شد و فصلی جدید از حیات وی را فراهم کرد.
علامه طباطبایی، در سال ۱۳۳۳ هجری شمسی نگارش تفسیرالمیزان اثر بزرگ خویش را آغاز کرد و ۱۷ سال طول کشید تا این اثر منحصر به فرد، جالب و دلنشین را که نظیر آن تا به حال نوشته نشده است تمام کند.

به عقیده آیت الله العظمی خویی، علامه طباطبایی برای نوشتن این اثر، خود را تصفیه کرده بود و شهید مطهری هم معتقد بود تفسیرالمیزان با فکر نوشته شده و بسیاری از این مطالب از الهامات غیبی است کمتر مشکلی در مسائل اسلامی و دینی پیش آمده که کلید حل آن در تفسیر المیزان پیدا نشود.

علامه شاگردانی همچون آیت الله سید علی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی، شهید آیت الله مرتضی مطهری، آیت الله جوادی آملی، مرحوم آیت الله مصباح یزدی، مرحوم علامه حسن زاده آملی، آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله نوری همدانی، شهید مظلوم آیت الله دکتر بهشتی، شهید باهنر و دهها دانشمند و عالم دیگر را به جهان اسلام تقدیم کرده است.

نشست‌های علمی او با هانری کربن فیلسوف و شیعه‌شناس فرانسوی زمینه‌ساز معرفی مکتب تشیع به اروپاییان شد.
سرانجام روح پاک و الهی حکیم عارف و مفسر وارسته در ۱۸ محرم ۱۴۰۲ قمری (۲۴ آبان ۱۳۶۰ شمسی) به دیار ملکوت رهسپار شد.
پیکر مطهر علامه محمد حسین طباطبایی در قم آرمیده است.

امام خمینی (ره) در ۲۵ آبان ۱۳۶۰ رحلت علامه طباطبایی را ضایعه‌ای برای مسلمین ذکر و در ابتدای سخنرانی مبسوط خودشان، از علامه بزرگ شیعه تجلیل کردند: «من باید از این ضایعه‌ای که برای حوزه‌های علمیه و مسلمین حاصل شد، اظهار تأسف کنم و به شما و ملت ایران و خصوص حوزه‌های علمیه، تسلیت عرض کنم. خداوند ایشان را با خدمتگزاران به اسلام و اولیای اسلام محشور فرماید و به بازماندگان ایشان و به متعلقین و شاگردان ایشان صبر عنایت فرماید.»

از این عالم فرزانه علاوه بر تفسیر بزرگ المیزان، بدایه الحکمه، نهایه الحکمه، اصول فلسفه و روش رئالیسم، حاشیه بر کفایه، شیعه در اسلام، مجموعه مذاکرات با پروفسور هانری کربن، خلاصه تعالیم اسلام، روابط اجتماعی در اسلام، انسان و اجتماع و رشد اجتماعی به یادگار مانده است.